معامله معارض از جمله جرائم ملکی محسوب می‌شود که در صورت عدم اطلاع افراد از قوانین و مقررات، ممکن است برای آن‌ها اتفاق بیفتد. در این صورت، افراد مجبور می‌شوند مسیر‌های حقوقی زیادی را طی کنند تا بتوانند برای ملک خود، تعیین تکلیف کنند و اقدامات لازم برای ابطال معامله معارض را انجام دهند. در مجله دلتا موارد زیر مورد بررسی قرار گرفته است.
۱.معامله معارض چیست؟
۲.مجازات جرم معامله معارض
۳.ابطال معامله معارض
معامله معارض چیست؟
هرگاه مالک، ملک یا مالی را به طور همزمان به چندین نفر بفروشد، گفته می‌شود معامله معارض صورت گرفته است. بنابراین در این گونه موارد فروشنده معامله معارض انجام داده و خریدار نیز مالی که متعلق به شخص دیگری است را خریداری کرده که در اصطلاح به آن مال غیر می‌گویند؛ به عنوان مثال، یک شخص، ماشین یا خانه خود را به چند نفر می‌فروشد. باید در نظر داشت که در معامله معارض، اولین معامله قانونی و سایر معامله‌ها غیرقانونی است. بی‌اعتباری معامله‌های بعدی به این دلیل است که فروشنده در معاملات دوم به بعد، دیگر صاحب آن مال نبوده و بنابراین معامله‌ای که او انجام داده نیز اعتبار قانونی ندارد.
مجازات جرم معامله معارض
ماده ۱۱۷ قانون ثبت اسناد و املاک بیان کرده است: هر کس به موجب سند رسمی یا عادی، نسبت به عین یا منافع مالی اعم از منقول یا غیر منقول، حقی به شخص یا اشخاص داد و بعد نسبت به همان عین یا منفعت به موجب سند رسمی، معامله یا تعهدی دیگر انجام داد، به حبس از ۳ تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد. اگر نسبت به ملک یا مالی بیش از دو معامله انجام شده باشد، خریدار اولیه، مالک قانونی محسوب می‌شود و می‌تواند ابطال معاملات بعدی را اعم از اینکه با سند عادی باشند یا سند رسمی، از دادگاه درخواست کند.
ابطال معامله معارض
شخصی که به واسطه معامله اول اعم از سند عادی یا رسمی، مال به وی منتقل شده و مالک است، می‌تواند با توجه به ماده ۱۱۷ قانون ثبت اسناد و املاک، از دادسرا تقاضای تعقیب مالک اولی را که اقدام به انجام معامله معارض کرده، درخواست کند. در این موارد بازپرس پس از تحقیقات مقدماتی و استعلام سوابق، چنانچه اعتقاد به مجرمیت مالک اولی داشته باشد، با صدور قرار جلب به دادرسی پرونده را نزد دادستان ارسال می‌کند. دادستان نیز در صورت هم عقیده بودن با بازپرس، با صدور کیفرخواست، پرونده را از شعبه بازپرسی برای محاکمه متهم به دادگاه ارسال می‌کند. پس از محکوم شدن مالک اولی در دادگاه، مالک فعلی (شاکی) دادخواستی مبنی بر ابطال معامله معارض و ابطال سند مالکیت به دادگاه ارائه می‌کند و دادگاه با تشخیص صحت و درستی معامله اولی، همه معاملات بعد از آن را باطل اعلام می‌کند.
مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با قواعد و شرایط اساسی معاملات “شرایط صحت معاملات چیست؟” را مطالعه کنید.
