یلدا؛ پیروزی خورشید بر اهریمن تاریکی

به گزارش آوای خزر، شب یَلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم‌کرهٔ شمالی زمین و چله‎نشینی نیز یکی از آداب و رسوم کهن ایرانیان است که هنوز هم مورد استقبال مردمان سرزمین پارس است.

"یلدا" یک واژه سُریانی(گویش آرامی و عبرانی) و به معنای تولد و زایش است؛ و به به بیانی دیگر، تولد مهر (میترا) در شب اول زمستان یعنی بلندترین شب سال است و ایرانیان به یمن تولد مهر در این شب جشن و دورهمی برگزار می‎کنند.

حققیت شب چله آن است که قدیمی‎ها بر این باور بودند که آخرین شب پاییز با آمدن سپیده‎دم نخستین روز از فصل سرد زمستان، مصادف با شکست ظلمت و پیروزی روشنایی و خورشید است و به همین علت این شب را تا سپیده به جشن و شادی می‎پردازند.

آنها تاریکی و ظلمت را نماد اهریمن می‎دانستند و به مرور زمان نیز متوجه شدند که آخرین شب پاییز طولانی‎تر از سایر شبها بوده و یا زمان دیرتر از سایر شبهای پاییز می‎گذرد و آن را تا حدی شوم و نامبارک می‎دانستند که تصمیم گرفتند این شب را تا صبح بیدار باشند تا مطمئن شوند که روشنایی بر ظلمت غلبه می‎کند، آنها حتی معتقد بودند که شبِ پس از یلدا نیز طولانی است و آن شب را نیز به دورهم نشینی اختصاص می‎دادند اما با گذشت زمان، جشن شب یلدا و شادی و دورهمی به همان شب آخر پاییز و اول زمستان اختصاص یافت.  

ایرانیای باستان توجه خاصی به شب یلدا داشتند و در این شب و روز از جنگ و جدال پرهیز کرده و به یکدیگر محبت می‎کردند و همانند عید نوروز، لباس نو می‎پوشیدند و به دید و بازدید اقوام و دوستان رفته و شب‎نشینی داشتند.

به مرور زمان انواع خوراکی برای این شب در نظر گرفته شد تا دورهمی‎ها از صمیمیت و صفای بیشتری برخوردار باشد، با گذر زمان نوع خوراکی‎ها تغییر یافت و اکنون، خوراکی‌ها و خوردنی‎های گرم و سردی مانند انار، ازگیل وحشی، هندوانه، شیرینی و آجیل در شب‎نشینی‎ها میل می‎شود.

قدیمی‎ترها فلسفه این خوراکی‎های گرم و سرد را در این می‎دانستند که آدمی باید گرم و سرد روزگار را بچشد و از خامی به پختگی برسد و هر کدام از خوراکی‎ها نیز نماد تندرستی و شادی و برکت هستند.

در شب یلدا معمولاً بزرگترها از قصه‌ها و خاطرات قدیمی خود می‎گویند و در پایان نیز نتیجه‎گیری و به کوچکترها نصحیت می‎کنند و این شب را با شادی و آرزوی موفقیت برای یکدیگر به پایان می‎برند.

حافظ ‌خوانی و تفعل به دیوان حافظ نیز در شب یلدا تبدیل به یک سنت شده است و فلسفه آن از اعتقادات و حس کنجکاوی آدمی برمی‎خیزد که می‌خواهد بداند چه چیزی در انتظار اوست.

حافظ شیرازی می‎گوید: بر سر آنم که گر ز دست برآید/ دست به کاری زنم که غصه سر آید/ خلوت دل نیست جای صحبت اضداد/ دیو چو بیرون رود فرشته درآید/ صحبت حکام ظلمت شب یلداست/ نور ز خورشید جوی، بو که برآید/ بر در ارباب بی‌مروت دنیا/ چند نشینی که خواجه کی به درآید؟/ ترک گدایی مکن که گنج بیابی/ از نظر ره روی که در گذر آید/ صالح و طالح متاع خویش نمودند/ تا که قبول افتد و که در نظر آید/ بلبل عاشق تو عمر خواه که آخر/ باغ شود سبز و شاخ گل به بر آید/ غفلت حافظ در این سراچه عجب نیست/ هر که به میخانه رفت بی‌خبر آید.

انتهای پیام/ 1001