مقدمه: آنفلوانزای پرندگان یک عفونت ویروسی بسیار مسری است که در پرندگان وحش و خانگی اتفاق می افتد، بازه های زمانی و مهاجرت پرندگان وحشی بر میزان خطر انتقال ویروس آنفلوانزا از حیات وحش به مزارع پرورش طیور و طیور اهلی تأثیر دارد.
برخی ویروس های آنفلوانزای پرندگان سبب مرگ و میر بسیار زیاد و در نتیجه خسارات اقتصادی بسیار زیادی می شود. عامل این بیماری تحت شرایط خاصی می تواند به انسان منتقل شود. در اینجا مشخصات یک بیماری بسیار مسری و خطرناک را ارائه می دهیم و اقدامات سازمان دامپزشکی کشور به عنوان مرجع ذیصلاح و بازیگر اصلی در جلوگیری از شیوع ویروس های آنفلوانزای پرندگان با بیماری زایی بالا را توصیف می کنیم.
1- آنفلوانزای پرندگان چیست؟
آنفلوانزای پرندگان یک بیماری حیوانی بسیار مسری ناشی از ویروس های آنفلوانزای تیپ A است که می تواند بسیاری از گونه های پرندگان وحش و خانگی را آلوده کند. ویروس های آنفلوانزای پرندگان براساس ویژگی های دو پروتئین موجود در غشای ویروسی(ساختار خارجی ویروس) طبقه بندی می شوند: هماگلوتینین(16 زیرگروه با شماره از H1 تا H16 در پرندگان) و نورامینیداز (نه زیرگروه با شماره از N1 تا N9).
تمام ترکیبات این دو پروتئین از لحاظ تئوری امکان پذیر است .همچنین بسته به ویژگیهای ویروس از نظر حدت دو نوع ویروس وجود دارد: ویروسهای با حدت پایین بیماری زا و ویروس های با حدت بالا بیماری زا .
در شکلِ بسیار بیماری زا، این بیماری به سرعت در پرندگان گسترش می یابد و سبب مرگ و میر بسیار بالایی می شود ، و خسارات اقتصادی قابل توجهی را برای صنعت طیور ایجاد می کند. برخی از سویه های ویروس همچنین می توانند برخی از پستانداران مانند خوک ، گربه و موش خرما را آلوده کرده و در برخی شرایط به انسان منتقل شوند. بنابراین آنفلوانزای پرندگان یک بیماری مشترک بین انسان و دام می باشد.
2- آنفلوانزای پرندگان چگونه منتقل می شود؟
طیور اهلی عمدتا توسط پرندگان وحش آلوده می شوند و واحدهای صنعتی پرورش طیور توسط سایر مرغداری های آلوده، آلوده می شوند. طیف گسترده ای از گونه های وحشی پرندگان به ویژه اردک ها و غازها ، خواه مهاجر باشند خواه غیر مهاجر ، می توانند به طور بالقوه آلوده شوند. طیور آلوده با یا بدون علائم اگر سویه ویروسی دارای خصوصیات انتقال انسان باشد می توانند انسان را آلوده کنند. عوامل متعددی از جمله جهانی سازی و تجارت بین المللی ، روش های پرورش و مهاجرت پرندگان وحشی در پخش و گسترش این ویروس نقش داشته دارند.
ویروس های آنفلوانزای تیپ A دارای سطح "انعطاف پذیری" بسیار بالایی هستند و با تبادل ژن های خود و یا به دست آوردن جهش به طور مداوم تغییر می یابند: همه این حوادث ممکن است این ویروس ها را قادر به آلوده شدن گونه های جدید از طریق پدیده "دور زدن " سیستم ایمنی بدن حیوان یا میزبان انسان کند تراکمو بر شدت بیماری زایی ویروس افزوده می شود .
انتقال بین پرندگان می تواند به دلیل تماس نزدیک بین پرندگان - ترشحات تنفسی ، مدفوع - یا غیر مستقیم از طریق قرار گرفتن در معرض مواد آلوده - خوراک آلوده ، آب ، تجهیزات یا لباس صورت گیرد. ویروس از طریق دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارش وارد بدن پرندگان می شود.
3- علائم آنفلوانزای پرندگان چیست؟
بسته به شرایط مواجهه و حدت سویه نوع ویروس، دوره کمون بیماری می تواند از یک تا سه روز در یک پرنده باشد و دوره کمون در درون یک فارم طیور می تواند تا 14 روز طول بکشد. این بیماری علائم مختلفی را در پرندگان ایجاد می کند: اختالالت عصبی (فلج ، تشنج ، از دست دادن تعادل) ، اختلالات تنفسی ، اختلالات گوارشی، تورم سر یا کاهش تولید تعداد تخم مرغ. این بیماری همچنین می تواند بدون عالمت بالینی باشد ، در این صورت فقط از طریق آنالیزهای آزمایشگاهی قابل تایید تشخیص است. اشکال دیگری از تابلو بیماری نیز وجود دارد مانند کاهش اشتها ، کاهش تولید تخم مرغ ، عالئم تنفسی کم و بیش گسسته و غیره آشکارمی شود.
4- آنفلوانزای پرندگان در کجا دیده می شود؟
آنفلوانزای پرندگان در سراسر جهان با انواع سویه های ویروس دیده می شود البته در مناطقی از جهان بیشتر رخ می دهد. از دهه 1950 ، رخدادهای متعددی با شدت متفاوت با بیماری زایی بالا ویروس های آنفلوانزای پرندگان در مزارع پرورشی طیور در سراسر جهان گزارش شده است. از سال 1997 تا سال 2010 ، به دلیل رخدادهای وسیع در آسیا در پرندگان و وحشی و به دلیل امکان انتقال از حیوان به انسان، بحث های زیادی در مورد ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان (H5N1) وجود داشت.
در سال های اخیر، ویروس های H5N6 ،H5N5 و H5N8 به دلیل درجه حدت و توزیع گسترده آنها ، نه تنها در طیور بلکه در پرندگان وحشی نیز به طور گسترده ای ایجاد شده و باعث ایجاد نگرانی شده اند. در کشور ما H5N5, H5N8,H5N6, H5N2,H5N1 در طیور وحش، بومی و مزارع پرورش طیور شناسایی و مهار و مختومه شده است H5N6 در منطقه بوجاق و H5N5 در تهران در سیستم رصد و پایش شناسایی، مهار و مختومه شدند و کارایی سیستم مهار و مختومه سازمان دامپزشکی کشور بنحوی بوده که هیچ روستا و یا واحد صنعتی با این ویروس ها درگیر نشده اند.
5- برای پیشگیری و کنترل ویروس های آنفلوانزای پرندگان چه فعالیت هایی انجام می شود؟
هیچ درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. سازمان دامپزشکی کشور برنامه ملی تخصصی برای کنترل و ریشه کنی این بیماری دارد که در چهار نسخه (نسخه شمال، نسخه مناطق با تراکم بالای مزارع مرغ تخمگذار، نسخه مناطق خاص پرندگان وحشی و سایر مناطق می باشد) هر نسخه در پنج محور (رصد و پایش، برقرار سیستم شبکه تشخیص، برنامه های اقدام متعاقب گزارش و تایید رخداد_ آموزش و ترویج تخصصی – ارزیابی و عملکرد) متناسب با آن نسخه تدوین، ابلاغ و عملیاتی شده است . در نسخه استان های با تراکم بالای پرورش طیور تخم گذار و نسخه شمال، برنامه واکسیناسیون هدفمند پیشگیرانه صورت می پذیرد . هم اکنون در 19 نقطه کشور سیستم تشخیص مولکولی پیشرفته برای تایید تشخیص به طور شبانه روز برای دریافت نمونه و تشخیص فعال می باشند. کارایی سیستم رصد و پایش سازمان دامپزشکی کشور بنحوی می باشد که عملیات تایید تشخیص در کمتر از 8 ساعت صورت می پذیرد.
آنفلوانزای پرندگان در پنج سئوال به قلم "دکتر علی صفر ماکنعلی" رییس سازمان دامپزشکی
جمعه هشتم اسفند 1399 تهران - ایران
انتهای پیام/ 1001
