روزی برای محیط زیست

آوای خزر – آزاده بابانژاد: 15 خرداد روز محیط زیست است، در حالی این روز را گرامی می‌داریم که حالش اصلاً خوب نیست، ما به هر طریقی که شده به محیط زیست دست‌اندازی داشتیم و هر آنچه را که خود پسندیدیم انجام دادیم، اصلاً چند نفر از ما رفتار خوبی با محیط اطراف‌مان داریم؟

چند نفر از ما به‌معنای واقعی دوستدار طبیعت هستیم و حرف و عمل ما در قبال محیط زیست یکی است؟ بیایید کمی هم که شده برای یک بار هم که شده لااقل با خودمان صادق باشیم. ما چه کار مثبتی برای اینکه حال محیط زیست‌مان خوب شود، انجام داده‌ایم؟  

بد نیست نگاهی گذرا به محیط زیست بیندازیم، این واژه بر مدار انسان می‌چرخد، در واقع موقعیت بیرونی یا محیط پیرامونی اطراف افراد را محیط زیست می‌گویند و شاید این جامع‌ترین تعریف از محیط زیست باشد.

براساس این تعریف می‌توانیم تصویر واضحی از محیط زیست داشته باشیم و به این نتیجه برسیم که در هستی هیچ رفتار و عملکردی بی‌تاثیر از سایر رفتارها و عملکردها نیست و تمامی آنچه را که در زمین و آسمان می‌شناسیم در تحرک یا توقف، حیات یا ممات و احیا یا انقراض تاثیر دارند.

ما پیشرفت‌های علمی خوبی برای زیست خود داشتیم اما با نگاهی به وضعیت فعلی محیط زیست درمی‌یابیم که هر چه‌قدر در زمینه علمی پیشرفت داشتیم بیش از گذشته به تخریب محیط زیست پی برده‌ایم! اگرچه از نظر کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه، علم و فناوری دست کم به ما امکان نگاهی عمیق‌تر و درکی بهتر درباره نظام‌های طبیعی می دهند و اینکه " ما قدرت تطبیق امور بشری با قوانین طبیعی و فرآیند پیشرفت را در اختیار داریم؛ اما جامعه‌شناس مشهوری چون «اولریش بک» که در زمینه محیط زیست فعالیت دارد، معتقد است که «سرچشمه آگاهی از مخاطره در حقیقت برگی از افتخار در تاریخ دانشمندان علوم طبیعی نیست، بلکه در برابر موانع همیشگی انکار علمی قرار دارد و هنوز هم با آن سرکوب می‌شود. علم به حامی آلودگی جهانی مردم و طبیعت تبدیل شده است».

یکی از تجربه‌های شخصی برای من در حوزه محیط زیست در سال‌هایی که بعنوان خبرنگار فعالیت دارم این است که هیچگاه در تحقیقات و نتیجه‌گیری‌های زیست‌محیطی، نقش و نظر جوامع محلی نه بطور برجسته که حتی در سطح اندکی نیز مورد توجه قرار نگرفته است، آمارهای علمی با آنچه واقعیت می‌گوید بسیار تفاوت دارد، یک چوپان به اندازه کافی شاهد حمله نوعی کرم به درختان جنگلی است و منطقه‌ای را نشان داده و می‌گوید هیچ درختی سالم نمانده است اما نتیجه تحقیقات کارشناس این است که اتفاق خاصی نیفتاده است و همین آمارهاست که می بینیم مثلاً 70 درصد شمشادستان‌های شمال از بین رفته‌اند!

بنابراین علم، آنطور که باید به کمک محیط زیست نیامده است و در بسیاری از موارد، هم زمان و فرصت را برای تحقیقات از دست داده است و هم باوجود هزینه‌های گزاف نتنها مشکلی را از پیش رو برنداشته بلکه خود مشکلی بر مشکلات، افزوده است.

 از نظر «بک» ما اکنون وارد جامعه مخاطره‌آمیز می‌شویم، جامعه‌ای که مشکلات ناشی از آسیب‌های زیست‌محیطی و ایمنی فیزیکی مفروض پنداشته می‌شود. و یا "در حالی که نسل‌های پیشین در عصر دلیجان(کالسکه) زندگی می‌کردند، ما اکنون و در آینده در دوران خطرناک فاجعه‌ای تدریجی زندگی می‌کنیم. چیزی که نسل‌های قبلی کشف کردند و با صدای بلند خطاب به تمام جهان فریاد زدند، در نظر ما قطعی شده است: خودکشی قریب‌الوقوع گونه‌ها".

اهمیت محیط زیست و نام‌گذاری روز 5 ژوئن به این نام ذیل برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد(UNEP) نشان از این دارد که محیط زیست به یک مسئله یا دغدغه جهانی تبدیل شده است.

 در واقع برای حل مشکلات و یا رویارویی با مسائل محیط زیست نیاز به یک اجماع  و توافق جهانی است؛ حل مشکلات جهانی نیاز به راه حل جهانی دارد؛ اکنون گرم شدن زمین، باران اسیدی، سوراخ شدن لایه ازن و از بین رفتن تنوع گونه‌ها فقط مختص یک ملت و دو ملت نیست بلکه تمامی ملیت‌ها با آن دست به گریبان هستند.

این اصل واضحی است که سرنوشت انسانها در همه مناطق به یکدیگر مربوط است و روابط انسانی فراتر از مرزها رفته است، امروز با یک چشم برهمزدنی می‌توانیم از طریق امواج با ساکنان هر نقطه از زمین در ارتباط باشیم. امروز تاثیرات شرایط جوی و اکوسیستم دریایی در یک نقطه بر سایر مناطق تاثیر می‌گذارد، امروز شیوع یک بیماری در نقطه‌ای از جهان ممکن است به هر طریقی وارد نقطه دیگری شود و از اینرو عصر تفکرات جزیره ای به پایان رسیده است و افراد در یک دهکده جهانی و متاثر از هم، زندگی می‌کنند.

اکنون 47 سال از نام‌گذاری روز جهانی محیط زیست می‌گذرد، دیگر برای فعالیت‌های محیط زیستی و عشق به طبیعت حتما نیاز به عضویت در سازمان و مجموعه و برنامه نیست، تجربه نشان داده است که بسیاری از این مجموعه‌ها در طول سال حتی یک برنامه کارکردی و مفید ندارند.

برای کمک به زیست‌کره و حفظ محیط زیست نیاز به کار سختی نیست، همین که هر کدام از ما حواس‌مان به فعالیت‌های روزمره خودمان باشد و عملکرد خودمان را متناسب با حفظ زمین تغییر دهیم؛ کافی است.

روز جهانی محیط زیست در سال 2019 با شعار "کاهش آلاینده‌ها و پسماند، آسمان آبی، زمین سبز" را گرامی می‌داریم و این روز را به فعالان حوزه محیط زیست به ویژه محیط‌بانان و سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست و منابع طبیعی تبریک می‌گوییم، باشد که همه تلاش‌ها به نتیجه برد – برد بین انسان و کره مسکون بینجامد.

انتهای پیام/ 1354