آوای خزر – روح‌الله شجاعی کیاسری: شما هم چشمتان روشن شد به پوستر زنان روستایی؟ یک هفته‌ای از دست‌به‌دست شدنش می‌گذرد، تاریخ انتشارش اما به مهرماه دو سال قبل بر می‌گردد.
شاید موضوع ساده‌ای به نظر بیاید اما برای خیلی‌ها از جمله من که ساکن شمال هستم موضوع قدری متفاوت‌تر جلوه می‌کند.
این‌قدر در انزوای بین‌المللی قرار داریم که یک پوستر جعلی موجی از شادی را بین هم‌وطنان شمالی فراهم آورده، الان فقط اختلاف سر لوکیشنی است که خانم‌ها در حال خوردن صبحانه هستند. در یکی از شهرها بنر زدند و کسب این افتخار را مدیون تلاش رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی در مقر سازمان ملل دانستند.
اما ماجرای پوستر جعلی چیست؟
کاربر خوش‌ذوقی که در صفحه اینستاگرام مناسبت‌ها را یادآوری می‌کند یک عکسی را احتمالا سرچ کرده، عبارت لاتین "International Day of Rural Women – 15 October 2021" را به همراه آی‌دی شخصی بالای تصویر درج و سپس گزینه NEW POST را زده، از زمان انتشار تا الان ۹۲ تا لایک هم خورده است.
این موضوع برای من که دستی بر گرافیک دارم و از قضا رسانه را هم می‌شناسم قدری حساسیت برانگیز شد.
مرتبه اول دوستی برای من ارسال کرد و از اصالت تصویر پرسید.
بلافاصله عبارت لاتین را در موتور جستجوگر تایپ و به سایت اصلی رسیدم. سازمان ملل هر ساله ۱۵ اکتبر مقارن با ۲۳ مهر خودمان جشن مختصری برگزار و از پوستر روز جهانی زنان روستایی رونمایی می‌کند.
معلوم بود ظاهر و ابعاد این تصویر شباهتی به پوستر بین‌المللی ندارد. همان زمان دست به قلم شدم و نسبت به جعلی بودن تصویر هشدار دادم.
اما انگار در آن مقطع زیاد دیده نشده بود.
این‌بار ماجرا به شکل عجیبی در فضای مجازی گسترش پیدا کرد و هر کسی یک‌جور خوشحالی خودش را نشان داد.
ببینید؛ آذر منصوری فعال سیاسی اجتماعی در توییتی نوشت: «امسال تصویر زیبایی از زنان شمالی برای روز جهانی زنان روستایی توسط سازمان ملل متحد انتخاب شده است.
زنانی نشسته بر سفره ساده کنار شالیزار تکیه داده بر دشت بزرگ و سبز برنجکاری، تصویر افتخارآمیز برای زنان ایران که به اندازه چندین مقاله حرف برای گفتن دارد.»
یا استاندار مازندران برای رهایی از فشار انتقادات از احداث پتروشیمی میانکاله این تصویر را پست و استوری کرد.
خوشبختانه زود متوجه شد و برداشت، اما خانم منصوری به رغم تذکر دوستان مبنی بر جعلی بودن عکس دست به عکس نزد، چند تا پست جدید نوشت تا این تصویر لابه‌لای انبوه مطالب گم شود.
من زمانی که متوجه انتشار مجدد تصویر شدم دست به قلم شدم، پوستر ادوار مختلف را جمع و لینک سایت اصلی را هم درج کردم تا مخاطب راحت‌تر متوجه اصالت تصویر شود، اما شوربختانه از دست من تنها کاری بر نمی‌آمد، دوستان و همکاران بعضاً اصرار داشتند که تو چه مخالفتی با این موضوع داری، تصویر به این قشنگی، یادآور تلاش زنان شمالی‌ست.
کم بود خبرگزاری رسمی کشور به خبرنگارش ماموریت می‌دهد شما که شمال هستی بد نیست به بهانه این توجه بین‌المللی قدری به خواهران و مادران خودتان هم توجه کنید!
همکارم در خبرگزاری از طریق مطلب من متوجه جعلی بودن پوستر می‌شود، آخر شب، با چشمان خواب‌آلود گزارشی را روی خروجی خبرگزاری می‌برد.
فردا صبح ورق بر می‌گردد، کلی سایت و صفحات غیررسمی با حذف منبع خبر را به نام خودشان درج و بر جعلی بودن پوستر تاکید می‌کنند.
حالا اگر عنوان روز جهانی زنان روستایی را گوگل کنید متوجه می‌شوید کلی سایت و محتوا در این خصوص در دسترس است.
در گفتگویی که با یک کارشناس خبره گرافیک داشتم تاکید کرد این پوستر به هیچ عنوان ویژگی‌های یک پوستر در سطح بین‌المللی را نداشت.
عین‌الله آزموده که سابقه همکاری با یونسکو را دارد تاکید می‌کند: «سازمان یونسکو از شاخص‌های مهمی در طراحی پوستر بهره می‌برد که یکی از مهمترین آنها، ظرفیت فرهنگ بومی هر کشوری هست و معمولا گرافیست‌های بومی همان کشور را به خدمت می‌گیرد تا از زیباترین عکس‌ها، رنگ‌های بومی، کوتاه‌ترین و زیباترین جملات برای جهانی‌سازی اهداف فرهنگی خود در پوسترها و رساندن پیام به مخاطبان سراسر جهان استفاده کند.»
بدین ترتیب معلوم شد این تصویر حاصل خوش‌ذوقی یک کاربر است که اتفاقا منبعش هم درج شده، متاسفم که بگویم از دو سال پیش تا امروز کسی به صفحه‌اش نرفته و آمار لایک روی همان ۹۲ تا مانده.
وقتی کاربر به خودش زحمت نمی‌دهد روی لینک سایت سازمان ملل کلیک کند تا از اصالت خبر مطمئن شود نباید انتظار تحقیق بیشتر را داشت.
اما نکاتی که نباید از نظر دور بماند؛
در این ماجرا اول بار کاربری از سر ذوق کاری کرد شاید برای جلب توجه، بعید می‌دانم قصدش شیطنت بوده باشد، مثل «امیردولاب» که سرهنگ علی‌فر را حسابی سرکار گذاشت.
متاسفانه این‌جا رسانه‌های ما هم بازی خوردند، بدون این‌که متوجه اصالت تصویر باشند اقدام به انتشار گسترده آن کردند، سواد رسانه‌ای یعنی کشک، نمی‌شود فقط برای مردم عادی نسخه پیچید، خودمان باید بیشتر از بقیه حواسمان باشد.
اما امثال سرکار خانم آذر منصوری که افرادی به آنها اعتماد دارند بیشتر باید حواسشان جمع باشد، نه این‌که بعد از گذشت یک هفته اصرار به اشتباه داشته باشند. عذرخواهی نمی‌کنید اقلا منبع خبر نباشید.
مقام دولتی چون دنبال دستاورد است از هر فرصتی برای جلب افکار عمومی بهره می‌برد انتظاری از این جماعت نداریم منتهی حضور رسانه و روشنگری به موقع حتما جلوی خطای بزرگتر را خواهد گرفت.
در پایان تاکید می‌شود این تنها یک نمونه کوچک از اخبار نادرست و فیک در فضای مجازی است که مورد بررسی و کنکاش قرار گرفت، حتما شما هم نمونه‌های فراوانی دارید.
انتهای پیام/1000/
