اگر از شهروندان سوال شود که « چه تعداد تلفات ناشی از حوادث رانندگی در طول مدت یک بازه زمانی می‌تواند قابل قبول باشد؟» ممکن است اعداد و ارقام مختلفی را اعلام کنند، اما اگر همین سوال را به «مرگ چه تعداد از اعضای خانواده شما در حوادث رانندگی قابل قبول است؟» تغییر دهیم، چه پاسخی خواهند داد؟
آیا به همان راحتی رقم کشته‌شدگان چندین هزار نفری در سال پاسخ خواهند داد؟ به طور حتم عمق فاجعه تاثر برانگیز تلفات رانندگی بر هر کسی بیش‌تر عیان می‌شود.
تلفات و جراحت‌های ناشی از حوادث رانندگی همواره طی ۶۰ سال گذشته در تمامی کشورهای جهان به خصوص کشورهای توسعه یافته مورد توجه جدی قرار داشته است و بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی همه ساله بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سوانح رانندگی کشته و بیش ا ز ۵۰ میلیون نفر مصدوم می‌شوند. مطالعات این سازمان نشان می‌دهد تا سال ۲۰۲۰ تصادفات جاده‌ای به سومین علل مرگ و میر و معلولیت در جامعه بشری تبدیل می‌گردد. به همین خاطر از دیرباز کشورهای توسعه یافته با توجه نقش مستقیم هزینه‌های ناشی از تلفات رانندگی بر تولید ناخالص ملی و هزینه‌های مربوطه به بیمه و بهداشت و درمان در صدد کاهش تلفات و مصدومیت‌های ناشی از حوادث رانندگی برآمدند.
به طور مثال تلفات رانندگی کشور آلمان در سال ۱۹۷۰ به ۲۱ هزار نفر افزایش یافت که از همان زمان به بعد با تصویب قوانین مختلف از جمله اجباری شدن بستن کمربند و کلاه ایمنی تلفات رانندگی روند کاهشی را به خود دید. بر اساس گزارش مرکز آمار فدرال آلمان، سال ۲۰۱۶ بالغ بر ۳۲۱۴ نفر جان خود را در حوادث رانندگی از دست دادند. اما چگونه این سیر نزولی تلفات رقم خورد و عوامل شتاب دهنده آن چه بود؟
در سال ۱۹۹۷ واژه zero vision (چشم انداز صفر) برای اولین بار در کشور سوئد مطرح و چارچوب‌های آن با هدف کاهش تلفات ناشی از حوادث رانندگی ارائه شد. سپس به خاطر نتایج خوبی که در کاهش بر جای گذاشت از سوی کشورهای هلند، امریکا و در ادامه از سوی سایر کشورهای توسعه یافته نیز در همان سال‌ها مورد استقبال قرار گرفت.
اما نکته قابل توجه شعار اصلیzero vision بود؛ انسان‌ها می‌توانند اشتباهات را مرتکب شوند، اما این سیستم است که نباید شکست بخورد. منظور اين است که سيستم حملونقل ما بايد براي سرعت بخشيدن به زندگي و سلامت انسان‌ها طراحي شود که عموما مبنی بر توسعه راهسازی در کشور نیست.
آموزش و فرهنگسازی در این بین یکی از ابزارهای مهم تحقق zero vision محسوب می‌شود زیرا می‌تواند به طور سیستماتیک بر رفتار فرد تاثیرگذار باشد. اما کل کار نیست، مهمتر از آن پشتیبانی و رهبری واحد در ایمنی حملونقل است. در واقع «چشم انداز صفر» زمانی محقق می‌شود که نهادهایی مانند دستگاه‌های دولتی، شهرداری و شوراهای شهر تحت امر یک ید واحد مورد حمایت قرار گیرند، برنامه‌ها را انجام دهند و در روش کار پیمانکاران نیز تاثیر گذار باشند.
ایمنی حملونقل جاده‌ای که در بسیاری از کشورهای جهان در اولویت برنامه‌های دولت‌ها قرار دارد و در لایه‌های میانی زندگی روزمره شهروندان در جریان است یک معنی دارد؛ تلفات ناشی از حوادث رانندگی فقط در صورتی قابل قبول قبول خواهد بود که صفر باشد.
طبق آمار رسمی سازمان پزشکی قانونی در سال گذشته ۱۷۱۸۳ نفر در حوادث رانندگی (جاده‌ای، شهری، روستایی و ...) جان خود را از دست داده‌اند که متاسفانه این تراژدی حاصل پذیرش و ساده انگاری نسبت به مرگ هموطنان در سوانح رانندگی است.
کمی درنگ کنیم، اگر ۱۷ هزار نفر از هموطنان شامل همسر، فرزندان و خویشاوندان بر اثر سانحه هوایی جان خود را ازدست می‌دادند، این حوادث با حدود ۱۳۶ هواپیما با ظرفیت متوسط ۱۲۵مسافر (طبق آمار شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران) در هر هواپیما در سال رخ می‌داد. با بروز چنین اتفاقی بی شک شاهد پوشش لحظه به لحظه رسانه‌ها اعم از خبرگزاری‌ها، سایت‌های خبری، شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های ملی و محلی بودیم، اما چطور می شود که به راحتی از کنار این حجم از تلفات ناشی از حوادث رانندگی در جاده‌ها و شهرها می توانیم بگذریم.
در کشورهای توسعه یافته افزایش کنترل‌ها از طریق توسعه سیستم هوشمند حملونقل جاده‌ای همراه با فرهنگسازی و از طرفی وضع قوانین محکم و تغییر رویکرد مهندسی راهسازی، تحت برنامه zero vision یا همان «چشم انداز صفر» برای کاهش تلفات رانندگی و به صفر رساندن آن ترغیب می‌شد. اما این پایان کار نبود، به طوریکه در صنعت خودرو سازی نیز با بهره‌گیری از فناوری و به کار بردن آن در تجهیزانی همچون، کمربند ایمنی، کسیه هوا، ترمزهای ضد قفل، هشدارهای خطوط، کروز کنترل‌ها و در پایان طراحی و تولید خودروهای خودران سعی کردند جان سرنشینان را تا حد ممکن حفظ کنند.
ستوانیکم مرتضی ابراهیمی.کارشناس پلیس راهور ف.ا.ا.مازندران
/
