به گزارش آوای خزر،حتما با خود فکر می‌کنید در عصر شبکه‌های اجتماعی و حاکمیت فضای مجازی در سپهر رسانه‌ای ایران، نوشتن از رادیو دیگر چه صیغه‌ای است؟ ادعای این یادداشت چیز دیگری است: رادیو رسانه‌ای قابل حذف نیست، حتی اگر رسانه‌های دیگر هم حذف شوند رادیو هیچ‌گاه حذف نخواهد شد. از این بالاتر، رادیو نه‌تنها رسانه‌ای سنتی نیست که دورانش گذشته، بلکه اتفاقا رسانه‌ای متعلق به تمام دوره‌هاست و به‌شدت هم مدرن و البته کارآمد.
اگر تا چند قرن پیش صدها سال طول می‌کشید تا رسانه‌ای جای رسانه دیگر را بگیرد و کهکشان ارتباطی جدیدی به وجود بیاید، امروزه رسانه‌های جدید فقط به فاصله چند سال، رسانه‌های پیش از خود را کنار می‌زنند و جای آن را می‌گیرند. شاید از همین رو هم هست که مخاطب قرن 21، دیگر آن مخاطب منعطف و آرام و سربه‌راه گذشته نیست و مشارکت و فعال‌بودن در رسانه‌ها را بیش از سایر امور آموخته است؛ اما رادیو چیست و چه ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر رسانه‌ها جدا کرده و به آن هویت و کارکردی ویژه داده است؟
رادیو سرعت زیاد و دامنه نفوذِ گسترده دارد و می‌تواند در زمانی بسیار کوتاه، اخبار مختلف بین‌المللی را به مخاطبان جهانی برساند. همچنین رادیو یک رسانه ارزان‌قیمت و قابل حمل و برای مردمی که از سواد بهره‌ای ندارند، رسانه‌ای شفاهی، راحت و مفید است. برخی از رادیو به‌عنوان رسانه‌ای کور نام می‌برند، اما همین کوربودن هم مزیت‌های زیادی را برای رادیو به ارمغان آورده است. مهم‌ترینِ این مزایا، جاذبه تخیل رادیو است. ازآنجاکه رادیو تنها صدا را برای بیننده می‌فرستد، مخاطب ناگزیر است برای صدایی که می‌شنود، تصویری را ترسیم کند و ازآنجاکه دامنه تخیل عملا بی‌پایان است، نه‌تنها اشیای زنده را تصویر می‌کند، بلکه مخاطبان می‌توانند از صحنه‌های ناممکن و خیالی نیز تصویری داشته باشند.
به این ترتیب شنوندگان رادیو منفعل نیستند و برای درک پیام مشارکت می‌کنند، برخلاف تلویزیون که چارچوب‌های زمانی و مکانی کاملا مشخصی دارد و نوعی تقید را برای مخاطب ایجاد می‌کند، رادیو این امکان را فراهم می‌آورد تا هنگام گوش‌دادن، تخیل مخاطب آزاد شود و بیننده خلاقانه در امر شنیدن مشارکت کند؛ این دقیقا همان ویژگی‌ای است که مخاطبِ قرن بیستویکمی، از رسانه محبوبش توقع دارد. دیگر ویژگی ممتاز رادیو انعطاف‌پذیری آن است. یعنی این واقعیت که رسانه می‌تواند شنونده را آزاد بگذارد تا در هنگام گوش‌کردن به رادیو به سایر کارهای خود نیز بپردازد.
این ویژگی‌ها چیزی کمی نیست؛ اما به‌هر‌حال ممکن است برای برخی، رادیو در کانسپتِ سنتی آن، رسانه‌ای کسالت‌بار باشد و اگر قرار باشد مانند سایر پدیده‌ها همگام با جامعه روز و نیازهای مخاطبان خود پیش برود، بدیهی است که باید با حفظ اصول، به‌سوی تکنولوژی‌های جدید قدم بردارد؛ اما این کار برای رادیو بسیار آسان‌تر از سایر رسانه‌هاست، چراکه ویژگی‌هایی را درون خود دارد که قابلیت تطبیق‌پذیری بیشتری با دورانِ معاصر و مدرن دارد. همین قابلیت تطبیق‌پذیری هم هست که ما را در این چند سال گذشته با دو مفهوم بسیار پرکاربرد و پرتیراژ آشنا کرده است: پادکست و رادیوی اینترنتی. در واقع تمام پادکست‌هایی که می‌شنویم و رادیوهای اینترنتی‌‌ای که دنبال می‌کنیم، همان رادیو هستند با حذف و اضافه برخی آیتم‌ها. اینها رادیوی معاصرند با تمام قابلیت‌های سنتی رادیو به‌اضافه برخی ضرورت‌های زندگی در جهان معاصر و قرن بیستویکمی. اگر رسانه‌ها در دوره‌ا‌ی با قدرت انحصاری خود فریاد «تک‌صدایی» بودند، اینترنت آغازی برای «چندصدایی» شد و پادکست‌ها و رادیوهای اینترنتی هم مصداقی بر آن. پادکست به‌عنوان رسانه‌ای جدید، یک فایل صوتی دیجیتال، معمولا با فرمت MP3 است که می‌تواند دانلود شود برای هنگامی که کاربر دلش می‌خواهد بشنود. رادیوی اینترنتی هم که کمی بعد از پادکست رایج شد، برای ارسال پیام از پهنای باند استفاده می‌کند و به غیر از دریافت صدا، مخاطب قادر است تصویر، نوشته و تبلیغات را نیز به‌طور هم‌زمان دریافت کند. این دو رادیوی جدید در کنار انواع شبکه‌ها و فرکانس‌های رادیوهای سنتی که البته کم هم نیستند و هنوز هم بسیار پرمخاطب، حکایت از روزگاری می‌دهد که در آن رادیو هنوز هم نه‌تنها کاربرد دارد، بلکه اتفاقا بسیار روزآمد و مورد استقبال هم هست. رادیو انگار به بخشی از دنیای ما بدل شده است، دنیایی که نمی‌خواهیم از آن دل بکنیم و ازهمین‌رو هم هست که هر روز به آن رنگِ تازه می‌زنیم تا مجبور به خداحافظی با آن نشویم.
انتهای پیام/1005
