روش‌های رفتاری پیامبر (ص) را به‌کار ببندیم

پیامبر مهربانی‌ها صلی‌الله علیه و آله و سلّم، چگونه در تبلیغ و دعوت مردم به اسلام موفق شدند؟

به گزارش آوای خزر، پرسش مهمی پیش روی ما است؛ پیامبر مهربانی‌ها صلی‌الله علیه و آله و سلّم، چگونه در تبلیغ و دعوت مردم به اسلام موفق شدند و توانستند ظرف ۲۳ سال، با کمترین امکانات و قدرت، از جامعه‌ای جاهل و پر از خشونت و بی‌فرهنگی، مردمانی با اخلاص، موحد و ارزش‌مدار، تربیت کنند؟

روش‌های رفتاری پیامبر (ص) را به کار ببندیم

پاسخ به این پرسش برای بسیاری از ما مهم خواهد بود و به ما کمک خواهد کرد در مسیر اصلاح جامعه و تربیت فرزندان خود، توفیق بیشتری به دست آوریم.

برای پاسخ می‌توانیم از ظرفیت قرآن و آیاتی که پیرامون پیامبر (ص) نازل شده‌اند، کمک بگیریم؛ به‌طور خلاصه، بعضی سرفصل‌های کلی را مرور کنیم تا برای اصحاب فرهنگ و اولیای تربیت، مفید و درس‌آموز باشند.

روش‌های رفتاری پیامبر (ص) را به کار ببندیم

۱. نرم‌خویی و مدارا با مردم

به‌ یقین بدانیم سخت‌گیری بر مخاطب و صفر و یک نگاه کردن به‌ مراتب تربیتی او، باعث رمیدن و پرهیز و ستیز می‌شود؛ می‌توان از ارزش‌ها کوتاه نیامد، اما همزمان موقعیت و شرایط ویژه مخاطب را به رسمیت شناخت و در مسیر حق، انعطاف لازم را به خرج داد.

فَبِما رَحْمَه مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک (آل عمران؛ ۱۵۹)

[اى پیامبر] پس به مهر و رحمتى از سوى خدا با آنان نرم‌خوی شدى و اگر درشت‌خوى و سخت‌دل بودى، از پیرامون تو پراکنده می‌شدند.

۲. قلب فراخ و ظرفیت بالا برای تحمل سختی‌ها

در کار هدایت، هیچ‌گونه عجله و شتابزدگی، مجاز نیست؛ استقامت، رکن آغاز تبلیغ است. باید در برابر درشتی‌ها و تند زبانی‌ها، توطئه‌ها و هجمه‌ها، ایستادگی کرد و کم نیاورد.

أَ لَم نَشْرَح لَکَ صَدْرَک (شرح؛ ۱)

آیا سینه تو را [به نورى از سوى خود] گشاده نکردیم؟

۳. از جنس مردم بودن‌

نمی‌توان بالای قله نشست و از ارتفاع بلند به مردم امر و نهی کرد؛ باید از مردم و میان مردم بود. باید با مردم خندید و چرخید و هدایت کرد. باید همه فاصله‌های ترس‌آور و دور کننده را از بین برد.

قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحى‏ إِلَیَّ أَنَّما إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ (کهف؛ ۱۱۰)

بگو: جز این نیست که من هم بشرى مانند شما هستم که به من وحى می‌شود که معبود شما فقط خداى یکتا است.

۴. دلسوزی واقعی و رأفت برای مردم

نباید مردم را برای خود بخواهیم یا به سمت خود بخوانیم؛ باید از منفعت‌ها عبور کرد و جان مردم را برای رشد و سعادت خواست؛ باید از منیت‌ها عبور و برای روشن کردن زندگی جامعه، بسیار تلاش کرد.

لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیمٌ (توبه؛ ۱۲۸)

به یقین، پیامبرى از جنس خودتان به سوی شما آمد که به رنج و مشقت افتادن شما بر او دشوار است، اشتیاق شدیدى به [هدایت‏] شما دارد و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است.

۵. به مشقت افتادن به‌خاطر هدایت مردم

در مسیر هدایت، باید غصه خورد و درد کشید؛ نمی‌توان با روحیه از سر باز کنی و رفع تکلیف، با مسأله مردم مواجه شد. باید با هر گرفتاری انسان‌ها پیر شد و آسایش را دور انداخت و خواب از چشم بیرون کرد.

ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى (طه؛ ۲)

ما قرآن را بر تو نازل نکردیم تا به مشقت و زحمت بیافتى!

فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ عَلى‏ آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدیثِ أَسَفاً (کهف؛ ۶)

شاید تو می‌خواهی اگر [این معاندان لجوج‏] به این سخن [که قرآن کریم است‏] ایمان نیاورند، خود را از شدت اندوه، هلاک کنى!