آوای خزر- رقیه توسلی: به اعتقاد من پاییزِ خزر، هزار کتاب نانوشته است. شبیه اش جایی پیدا نمیشود. میروی مینشینی کناری و میبینی مردانی با تور و تراکتور و بادگیر میآیند و دل میزنند به آب. برای روزی خودشان. برای من و تو که سفره مان مزهی دریا بگیرد.
باد موافقی میوزد. مثل هربار نشسته ام به دیدن. کار دیگری از دستم ساخته نیست. فوق فوقش تمام زورم را بزنم و گاهی هم گوش باشم. گوش شنوا. اما واقعا یکوقتهایی محکومی به تماشا. فقط اجازه داری نگاه کنی. یعنی خیلی باید نگاه کنی. ساعتهای متوالی. آنقدر که درنهایت چشم درد بگیری و دلت برای ماهیگیرِ خیس و خسته بسوزد. آنقدر که هی زیبایی دریا و رنج صیاد، تضاد ایجاد کند برایت. اصلا بیفتی توی تور لحظات. ببینی قایق شان شکل گهواره تاب برمیدارد آن وسطها و خودشان پریده اند پایین. دو سه کیلومتری دریا. دارند جاگیر میشوند توی موجهای ریز و آرام. ببینی شغل آبا و اجدادی عدهای چطور سر از آب درمی آورد. ببینی دلبخواهی نیست و گاهی باید سفت بچسبی به ریسمان و سرب و سرما و نان خانواده ات را از شکم آب بیرون بکشی. برای صید چند مُشت ماهی ساعتها بروی تا سینه توی پاییز. ببینی شمال چقدر زیبا و زحمتکش و حلالخور است. یکوقتهایی انگار محکومی به کنار زدن حجابها و دیدن پشت پرده ها. مثل همین حالا. همین الان که نشسته ام اینجا، اما مصاحبه ام را با کارگران صیاد از قبل انجام داده ام. گلایهها و دردودل هایشان را شنیده ام. مثلا میدانم "سهیل" نامی که مینشیند پشت تراکتور کیست و چه بر او گذشته؛ که دردیست جیب خالی که این شغل پُرش نمیکند! جناب "احمد" تورکش تیم که درآمدش کفاف پنج سر عائله اش را نمیدهد و خجالت زده زن و بچه اش است! یا آقا "میرعلی" که با پسر و برادرش در تعاونی مشغول بودند و امسال تک و تنهاست! یا "عرفان" که بعد سه سال و نیم نامزدی، همسرش قصد متارکه دارد. چون او هنوز دستش تنگ است!
اینجا شمال است و امروز از آنروزهاست. از آنها که هر چه بیشتر نگاه میکنم آبیتر نمیشوم. چون قصهها دوره ام کرده اند. تلخ هایش. چون تورها را کشیده اند. چون بلند شده ام و نزدیکتر رفته ام و به چشم خودم ماحصل چند ساعت تلاش سخت را میبینم که مختصر است. چون صیادهای از کت و کول افتاده انگار با چشم هایشان دارند از کفالها و سفیدها سوال میکنند؛ بالاغیرتا بقیه دوستان تان کجا تشریف دارند؟
پی نوشت
انَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِین
همانا خداوند روزی دهنده صاحب قوت و قدرت است.
ذاریات/۵۸