ترس و امید در شالیزار‌های مازندران

آوای خزر – آزاده بابانژاد: دوشنبه ۱۵ خردادماه در یک روز گرم بهاری که خیلی‌ها حوصله بیرون زدن از خانه را ندارند و می‌خواهند در تعطیلات به استراحت بپردازند، با استاندار مازندران و جمعی از مسوولان برای بازدید از اراضی شالیزاری در چند شهرستان استان همراه شدیم.

«پلنگ آزاد» شهر سورک در شهرستان میاندورود نخستین مقصد بود، ساقه‌ها و برگ‌های شالی قد کشیده بودند، در زمینی قدم گذاشتیم که لبهایش ترک خورده بود. اگر آب به آن برسد ۴۰ تا ۵۰ روز دیگر خوشه‌ها خودنمایی می‌کنند و اگر نرسد، مرگ تدریجی در انتظارش است.

مزارعی هم در سوی دیگر پر از آب بودند، نشاط در آن‌ها فریاد می‌زد. باد که می‌وزید شمیم شالیزار را در دشت پراکنده می‌ساخت، فکرش را بکنید زمان خوشه‌دهی و باروری شالیزار‌ها که بشود، عطر جان‌بخش و روح‌نوازی در این اراضی حاکم خواهد بود.

کشاورزان می‌دانند که آب هست، اما کم است، شرایط اقلیمی را هم می‌دانند از کمبود آب پشت سد هم خبر دارند، اما از کارگزاران می‌خواهند که در این شرایط راه چاره‌ای برای آن‌ها بیندیشند.

 

نجات شالیزار‌های «پلنگ آزاد» میاندورود

حسن عنایتی کلیجی مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران می‌گوید: ۵ چاه آب برای این منطقه با موافقت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۹۷ تصویب شد، و بعد‌ها ۵ پروژه را هم آب منطقه‌ای برعهده گرفت؛ برای روستا‌های "بادله" و "طبقده" حفر چاه انجام گرفت. برای "انجیل نسام" هم در شرف انجام است و دو پروژه دیگر هم تا ۱۰ روز دیگر انجام می‌شود.

او ادامه داد: این ۵ پروژه به انضمام ۵ پروژه آب منطقه‌ای، ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی پلنگ آزاد را نجات می‌دهد؛ و برای برخی مناطق نیاز به ایستگاه پمپاژ و تجهیز چاه داریم.

عنایتی این را هم گفت که در میاندورود از ۹ هزار و ۵۰۰ هکتار، ۶ هزار هکتار از اراضی شالیزاری تا کنون زیر کشت رفت که از طریق آبیاری ترکیبی (چاه، آببندان، و باران) بوده است، اما در برخی مناطق آبیاری نداریم.

 

مطالبه کشاورزان میاندورود: برق‌دارکردن چاه آب کشاورزی

منصورعلی زارعی نماینده مردم ساری و میاندورود در مجلس شورای اسلامی با اشاره به درخواست کشاورزان درباره برق‌دار کردن چاه‌های آب کشاورزی اظهار داشت: شاید ۲۰ درصد چاه‌های آب کشاورزی برق دارند و اکنون تقاضا این است که جهت اخذ پروانه از اداره آبیاری اقدام کنند تا بخشی از مشکلات کشاورزان حل شود.

او پیشنهاد داد که جهت تامین برق ۲۰ کیلو وات، از محل بودجه‌های عمرانی استفاده شود.

 

بازدید از شالیزار‌های «زید علیا»

«زید علیا» میاندورود مقصدی دیگر بود، ۱۴۰ هکتار اراضی شالیزاری در دل خود دارد، ۲۵ هکتار آن پرمحصول است، موضوع بر سر لاینینگ است که اگر کامل شود، تلفات آبیاری به شدت پایین می‌آید و راندمان آن را بالا می‌برد.

نایلون‌هایی که در اراضی شالیزاری دیده می‌شود نشان می‌دهد که کشاورزان به هر نحوی تلاش دارند تا از هدررفت آب جلوگیری کنند.

از دشت‌های پر از یأس و امید شالیزاری به بازدید از پل ارتباطی فرح‌آباد به گهرباران رفتیم، طول آن ۱۲۰ متر است. مشکل منابع مالی دارد. سال ۱۳۸۹ ساخت آن توسط پیمانکار راه و شهرسازی آغاز شد.

 

 

پل آرزو!

یکی از محلی‌ها می‌گوید:ساخت این پل از آرزوهای مردم گهرباران است، اگر تکمیل شود، ۲۰ کیلومتر فاصله گهرباران تا ساری کاهش می‌یابد در حالی‌که اکنون ۵۰ کیلومتر است.

منصورعلی زارعی نماینده مردم ساری و میاندورود می‌گوید: طرح مطالعاتی این پل از سال ۱۳۸۵ که فرماندار بودم آغاز شد. ۸ سالی ساخت آن متوقف شد. اکنون ۹۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و با دستور استاندار قرار شد تا هفته دولت تکمیل شود.

او بیان کرد: این پل علاوه بر تردد می‌تواند در بخش گردشگری نیز تاثیرگذار باشد.

تاکید بر جمع‌آوری آب‌های سطحی

زارعی در جمع خبرنگاران در خصوص اراضی شالیزاری بازدید شده می‌گوید: اراضی کاشت و نکاشت هر دو را باید حمایت کنیم، امسال بارندگی کم داشتیم و باید تمام توانمان را بگذاریم تا کشاورزان کمترین آسیب را داشته باشند.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: در ساری و میاندورود آسیب‌های زیادی را در خشکسالی داریم، ۷ هزار هکتار از از اراضی کشاورزی از سد شهید رجایی تغذیه می‌کنند که آب ندارند لذا باید یکسری اقدامات اساسی انجام بدهیم، چون ممکن است خشکسالی سال‌های سال ادامه داشته باشد.

 

او ادامه داد: در "حسن‌آباد" و "تازه‌آباد" که بازدید داشتیم حدود ۴۰۰ هکتار از اراضی نیاز شدید به آب دارند لذا از استاندار درخواست کردیم که ۲ یا ۳ سد با کارکرد گردشگری و کشاورزی احداث شود.

زارعی همچنین تاکید داشت که در بحث جمع‌آوری آب‌های سطحی باید تلاش جدی صورت بگیرد و اعلام کرد: ۱۷ هزار هکتار آببندان داریم و ۱ میلیون مترمکعب آب را در خود جمع می‌کنند، اما امسال ۲۰۰ مترمکعب آب جمع‌آوری شده است لذا باید به سمت استفاده بهینه از آببندان‌ها برویم.

شور شالیکاران از دیدار با استاندار

در بازدید از اراضی "هولار" کلیجانرستاق ساری – سردهنه "اسماعیل دکتی" کشاورزان دور استاندار حلقه زدند. مشکل همچنان مطالبه آب است.

یکی از کشاورزان می‌گوید: اولین بار است که یک استاندار را بر سر اراضی شالیزاری دیدیم!

 

فرماندار ساری هم که چند جلسه‌ای را در شالیزار برگزار کرده است، به استاندار گفت: حسب دستور شما مبنی بر اینکه جلسات را از پشت درب‌های بسته بیرون بیاورید به سراغ کشاورزان آمدیم و از تجربه‌های آن‌ها استفاده کردیم.

محمدعلی نوبخت ادامه داد: حتی تجربه و راهکار یکی از کشاورزان را بخشنامه کردیم و کمک زیادی به ما شد تا در رفع مشکلات بهتر اقدام کنیم.

سطح کاشت و نکاشت شالی در ساری

رئیس شورای اداری ساری، سطح زیر کشت برنج در شهرستان ساری را ۲۵ هزار و ۳۲۲ هکتار اعلام کرد که تا امروز ۲۱ هزار و ۲۴۵ هکتار سطح نشاکاری بوده است.

او با اشاره به شرایط موجود ناشی از کمبود منابع آبی، اعلام کرد که پیش‌بینی می‌شود سطح نکاشت حدود ۱ هزار و ۷۴۸ هکتار باشد که کشت جایگزین آن در ۱ هزار و ۳۸ هکتار سویا، کنجد و پنبه است.

 

نوبخت اضافه کرد: بیشترین سطح نکاشت در حوزه رودپی بوده که به حدود ۸۹۶ هکتار می‌رسد و در همین زمینه، سطح بهاره جایگزین فقط در همین منطقه ۴۶۷ هکتار بوده است.

فرماندار ساری این را هم گفت که اعتبارات از محل‌های ملی، استانی، مدیریت  بحران و نمایندگان حدود ۱۵ میلیارد تومان بوده که اسناد تعدادی در سامانه بارگذاری، پیمانکار انتخاب و در مرحله اجرا بوده که تعداد زیادی در هفته اخیر به پایان می‌رسد.

از جاده‌های سرسبز که با بوی شالیزار و نشاکاری مناظر زیبایی را به دیدگان رهگذران هدیه می‌داد به سمت شرکت آب منطقه‌ای مازندران حرکت کردیم، پس از دقایقی استراحت و صرف ناهار، ظل گرمای بعد از ظهر رهسپار شهرستان شرجی جویبار شدیم.

 

ضرورت لایروبی رودخانه سیاهرود جویبار

بازدید از طرح "کانال انتقال آب به رودخانه سیاهرود" در جویبار مقصد بعدی بود. کمال رستمعلی فرماندار جویبار و کمال علیپور نماینده مردم جویبار، قائمشهر، سوادکوه و سوادکوه شمالی هم حاضر بودند.

در میان مشاوره‌های کشاورزان، فرماندار، نماینده مردم و مسوولان با استاندار درباره امتیازات این طرح، به سراغ مشاور طرح رفتم.

او می‌گوید: این طرح در واقع کمکی برای آب سد شهید رجایی است، آب سد البرز را به سد شهید رجایی وصل می‌کند و یک کانال انحرافی است از شبکه اصلی سد البرز.

طول این خط انتقال ۱۵۵۰ متر است و حدود ۲ هزار هکتار از اراضی پایین‌دست در "شورکا" و ... را سیراب می‌کند.

اما علت بازدید چه بود؟ لایروبی رودخانه سیاهرود از مطالبات کشاورزان است. هزینه لایروبی نیز به ۵ میلیارد تومان می‌رسد. قرار شد از محل اعتبارات عمرانی نیم‌نگاهی به این طرح بشود.

 

"پهناب" جویبار و کانال‌های آب تشنه

در «پهناب» جویبار که اهالی به آن «زاهد محله» هم می‌گفتند، کشاورزان مطالباتی داشتند و به اینکه قرار باشد چاه جدیدی ساخته شود معترض بودند.

آن‌ها از استاندار خواستند که از ۴ چاه موجود در این منطقه، حتی اگر دو چاه هم تجهیز شود خوب است و مشکلاتشان تا حدود زیادی حل می‌شود. ضمن آنکه لایروبی نهر آب نیز مد نظرشان بود.

در این منطقه که یک کانال بتونی در کنار نهر‌های آب سنتی خودنمایی می‌کرد، شاید یکی از غم‌انگیزترین تصاویری بود که دیدم. کانال خالی از آب بود و چیزی جز خاک و خاشاک در خود نداشت و نگاه معترضانه و مستأصل کشاورزان از این وضعیت.

یکی از آن‌ها می‌گفت: "حق آبه ما از بالادست نمی‌آید، انهار باید لایروبی شود بخشی از هزینه‌اش را تقبل کردیم. اگر ایستگاه پمپاژ بزنیم می‌توانیم آب را بیشتر نگه داشته باشیم".

 

صورت‌های خسته و دل‌های پر امید

صورت‌های خسته از کار و تلاش و دست‌هایی که هنگام صحبت کردن با مسوولان و استاندار، امید را نشان می‌دادند، راهکار‌هایی که گویی سالهاست در مراکز آموزش عالی درس خوانده‌اند. آن‌ها پر از تجربه بودند و دلیل اینکه چاه آب زده شود یا زده نشود و اینکه بهتر است آب از چه منبعی تامین شود را خیلی خوب می‌دانستند.

همین دیدار‌های چهره به چهره و بازدیدهاست که بر جلسات می‌چربد، شنیدن مشکلات مردم از زبان خودشان بهتر از این است که در برخی جلسات یک مدیر دولتی شرم یا ترس دارد که بگوید مشکل چیست.

اینجا بر سر مزارع شالیزاری، زیر گرمایی که به مردادماه شبیه است، در کنار کشاورزانی که به معنای واقعی جهاد می‌کنند، حرف‌ها رنگ حقیقت دارد.

در چشم‌های این مردم نور امید است گرچه در زبان گلایه‌مندند. آن‌ها حافظان و پاسداران اراضی کشاورزی و مجاهدان امنیت غذایی کشور هستند.

سفر هنوز به پایان نرسید؛ در روستای "بالا زرین کلا" جویبار دو آببندان روبروی هم قرار داشتند، دیگر غروب شده بود. پرواز کاکایی‌ها بر فراز آببندان تماشایی بود. آببندان گر چه به نظر خشک نبود، اما فرقی هم با خشکی نداشت، آب کمی در خود داشت و به زحمت نفس می‌کشید.

 

آببندان نیاز به لایروبی دارد. هزینه لایروبی بالاست و در شرایط فعلی کشاورزان نمی‌توانند تمام هزینه آن را بپردازند. مقرر شد مساعدت‌هایی صورت بگیرد.

یک نفر از استاندار پرسید؛ شما اگر بودید چه می‌کردید؟ او گفت: من اگر بودم اینجا را لایروبی و به یک مکان گردشگری تبدیل می‌کردم که آب کشاورزی را هم تامین کند.

تاکید بر جمع‌آوری آب‌های سطحی

حسینی‌پور در جمع خبرنگاران تاکید دارد که آببندان‌هایی به این صورت باید لایروبی شوند، کشاورزان هر کدام نفع خود را در نفع دیگری ببینند و همه از وجود آب کشاورزی متنعم شوند.

حسینی‌پور معتقد است؛ گرچه بارش‌ها محدود شد، اما مازندران مشکل کم‌آبی ندارد و نیاز به تجهیز و استفاده بهینه از منابع آبی دارید.

او همچنین بر جمع‌آوری آب‌های سطحی تاکید کرده و گفته در یک برنامه‌ریزی درازمدت و هدفمند می‌توانیم مدیریت عادلانه‌ای را برای مصرف آب در بخش کشاورزی داشته باشیم.

استاندار مازندران این را هم گفت که برای رفع تنش آبی در اراضی کشاورزی جویبار، تجهیز ۴ حلقه چاه ظرف ۱۰ روز با همکاری جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای صورت می‌گیرد.

حسینی‌پور با بیان اینکه زهکشی اراضی و اقدامات زیربنایی نظیر آن نیز از ضروریات است، از آسیب‌دیدن یکسری مسیر‌های سخت گفت که باید احیا و بهره‌برداری شوند.

 

لایروبی آببندان‌های مازندران با همکاری سپاه

او همچنین با اشاره به اینکه در استان مازندران ۸۰۰ آببندان داریم، از قرارداد همکاری با قرارگاه امام حسن مجتبی علیه السلام گفت که لایروبی این منابع آبی نیز صورت بگیرد.

نماینده عالی دولت در مازندران همچنین عنوان کرد که بارش باران مصنوعی طی دو مرحله انجام شد و تاثیرگذار بود و باز هم تقاضا کردیم که از تکنولوژی‌های نوین برای باروری ابر‌ها بکارگیری شود.

در حالی که کاکایی‌ها با فروکش کردن دمای هوا بر فراز آببندان "بالا زرین کلا" جویبار، زندگی را فریاد می‌زدند و به بازی می‌گذراندند، آفتاب هم غروب کرده بود و آببندان به انتظار باران نشست. ما به پایان بازدید رسیده بودیم.

استاندار مازندران، اما در جمع مردم روستای "لاریم" رفت. در مسجد این روستا مراسم یادبود شهدای ۱۵ خرداد و ارتحال امام خمینی (ره) برگزار شد. او جویبار را دارای مردمانی بااخلاص، تلاشگر و بی‌نظیر معرفی کرد که عزت ملی را ارتقا دادند و در این زمینه اشاره‌ای هم به ملی‌پوشان کشتی در جویبار داشت.

 

کم‌آبی در سد شهید رجایی!

تا یادم نرفته بگویم که به گفته حیدر داوودیان مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران، حجم ذخیره آب در سد شهید رجایی ۱۶۲ میلیون مترمکعب است که اکنون ۴۴ میلیون مترمکعب ذخیره دارد، قرار شد که برای اراضی شالیزاری ساری و میاندورود، ۵ میلیون مترمکعب از آب سد شهید رجایی به کشاورزان کمک شود.

همچنین یادآور می‌شود که به گفته حسن عنایتی کلیجی مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران، در سفر ریاست جمهور دولت سیزدهم به مازندران ۶۷۰ میلیارد تومان به تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی مازندران اختصاص داده شد که شامل لاینینگ، شن‌ریزی و یکپارچه‌سازی اراضی بود، اما خبری از اعتبارات نشد.

 

در حالی که به ترس و امیدهای شالیکاران می‌اندیشم و آواز کاکایی‌ها در گوشم طنین‌انداز است. یکی می‌گوید: "همگی خسته نباشید! روز خوبی بود". سفر به پایان رسید و هر کدام مسیری را در پیش گرفتیم.

 

انتهای پیام/۱۰۰۱/