گلوگاه؛ مهد انجیر ارگانیک ایران

آوای خزر – آزاده بابانژاد: مردادماه فصل انجیرپزان است، شهرستان گلوگاه شرقی‌ترین نقطه استان مازندران مرکز تولید انجیر ارگانیک کشور است. سابقه وجود درختان انجیر در این منطقه به افزون بر ۲۵۰۰ سال می‌رسد.

بررسی‌های محققان حاکی از آن است که بیش از ۸۰۰ گونه درخت انجیر در دو نوع خوراکی و غیر‌خوراکی (بَر) در سراسر جهان می‌روید. نوع خوراکی آن شامل ازمیر، سان‌پِدرو و معمولی است. در ایران تاکنون ارقامی از تیره ازمیر مورد مطالعه قرار گرفته است که ازجمله انجیر‌های سبز، سیاه، کشکی، شاه‌انجیر، مَتی، آلُمی، رونو، برگ‌چناری و انجیر سفید گلوگاه را شامل می‌شود.

در کشور ما نیز استان فارس و شهرستان استهبان علاوه بر تولید و توزیع انجیر تازه و ارسال آن به بازار، سهم عمده‌ای در تولید انجیر خشک در ایران و دنیا دارد، انجیر استهبان از نوع "اِزمیر" و در ارقام انجیر سیاه، سبز، شاه انجیر و کشکی است.

در شمال کشور نیز به‌دلیل تنوع آب و هوایی، گونه‌های مختلفی از انجیر رشد می‌کند، در مازندران و شرق این استان، گلوگاه مرکز انجیر ارگانیک ایران است و انجیر سفید آن مشتریان خاصی دارد.

در این شهرستان، هم می‌توانی انجیر‌های دم‌کوتاه را ببینی و هم انجیر‌های گلابی‌شکل و دم‌بلند را، در برخی از نقاط شهرستان گلوگاه شاهد آب و هوایی معتدل و مرطوب هستیم که وقتی اندکی از شهر فاصله گرفته‌ای و به سمت کوهستان می‌روی به هوایی گرم و خشک می‌رسی که به وضوح می‌توانی انجیر‌های دم‌کوتاه را بیابی.

 

از ارگانیک بودن انجیر گلوگاه اطمینان خاطر داشته باشید، چون هیچ سمی در آن استفاده نمی‌شود و کاملا طبیعی است، به همین خاطر اگر مایل هستید، آن را پس از آبکشی، با پوست مصرف کنید.

 

قند موجود در انجیر گلوگاه بیش از سایر مناطق است و دلیل اصلی آن نیز، آب و هوای مدیترانه‌ای و منحصربه‌فرد آن است، انواع مختلف انجیر‌هایی که در شهرستان گلوگاه می‌رویند، به‌گونه‌ای خود را با محیط وفق داده‌اند که گویا بومی مازندران هستند.

تا کنون، انجیر‌های شیرین، سفید، سیاه، غلامی، وستا، بنگالی، گانیشِ سبز، استهبان، کاریکا، و گلابی‌شکل، در گلوگاه شناسایی شده‌اند، اما هنوز برخی گونه‌های آن شامل وستا، بنگالی، کاریکا و گانیشِ سبز مورد تحقیق قرار نگرفته‌اند.

از اواسط مرداد تا اوایل پاییز، بازار فروش انجیر در گلوگاه داغ است، انجیر این شهرستان تا حدی پرطرفدار است که برخی از بازاریان شهر‌های اطراف آن، انجیر‌های شهر خود را با نام گلوگاه به فروش می‌رسانند، اما آن‌ها که به دنبال انجیر اصل گلوگاه هستند، یا سفارش می‌دهند و یا خود به شهر گلوگاه آمده و آن را تهیه می‌کنند.

 

به گفته رییس اداره جهاد کشاورزی گلوگاه، در حال حاضر سطح زیر کشت انجیر آن‌هم به صورت پراکنده در این شهرستان ۱۵۰ هکتار است و یکهزار تن انوع انجیر از باغات آن برداشت می‌شود.

 

«مهدی باباجانی» این را هم گفت که یک نهالستان تخصصی انجیر در گلوگاه فعال است و تولیداتش مشتریانی در سایر استان‌های کشور دارد. (نهالستان ایران‌نژاد)

او در رابطه با صنایع تبدیلی در این بخش اظهار داشت که در حال حاضر دو واحد خشک‌کنی فعال هستند و برخی نیز به صورت خانگی از لواشک انجیر گرفته تا شیره و مربا را تولید و در بازار‌های هفتگی و بازار روز شهر‌های مختلف به فروش می‌رسانند.

رییس اداره جهاد کشاورزی شهرستان گلوگاه با اشاره به اینکه انجیر گلوگاه بیشتر مصرف تازه‌خوری دارد و نام و آوازه‌ای برای خود پیدا کرده است، افزود: چند سالی بود که جشنواره انجیر برگزار می‌شد و افرادی از نقاط مختلف کشور برای حضور در این جشنواره به گلوگاه سفر می‌کردند.

این مسوول گفت: امسال با توجه به اینکه در ماه محرم هستیم، جشنواره نخواهیم داشت، اما در نظر داریم که برای حمایت از تولید و کسب و کار، نمایشگاه توانمندی‌های بومی گلوگاه با محوریت توانمندی‌های زنان روستایی با همکاری سمن‌ها را در همین روز‌های برداشت انجیر برگزار کنیم.

باباجانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه اراضی پایین‌دست گلوگاه در زمره اراضی دشت ممنوعه هستند و کم‌آبی را در این منطقه داریم، از طرح ابتکاری و مهم تولید «میوه‌های بهشتی» که کم‌آب‌بر هستند خبر داد که شامل انجیر، انگور، انار و زیتون است.

 

او اعلام کرد که در حال حاضر ۱۲ تا ۱۵ هکتار باغ انگور، ۴۵۰ تا ۵۰۰ هکتار باغ انار و همانطور که اعلام شد؛ ۱۵۰ هکتار نیز سطح زیر کشت درخت انجیر در گلوگاه داریم و آموزش احداث باغ و پرورش زیتون نیز آغاز شده است.

رییس اداره جهاد کشاورزی بیان کرد: به دلیل کمبود آب، حتما باید به سمت باغات دیم برویم و از اراضی کشاورزی به بهترین شکل استفاده کنیم.

این مسوول با بیان اینکه کم‌آبی سبب شد تا از ۳ هزار هکتار اراضی گلوگاه با قابلیت شالیزاری، تنها نیمی از آن‌ها نسبت به کشت برنج اقدام کنند، افزود: ۱۵۰۰ (یکهزار و پانصد) هکتار از این اراضی الگوی کشت را تغییر دادند به طوریکه در ۷۵۰ هکتار کلزا، در ۶۰۰ هکتار آن سویا کشت شد و در مابقی نیز کشت محصولات کم‌آب‌بر مانند انگور، انجیر، انار و زیتون آغاز شده است.

او با یادآوری اینکه «منابع آب پایدار در گلوگاه نداریم»، گفت: جهاد کشاورزی برای تداوم کشت و کار و جلوگیری از کاربری‌های غیرمجاز با ارائه اموزش‌های لازم توانست کشاورزان را نسبت به کشت جایگزین متقاعد کند.

باباجانی اعلام کرد: کشاورزان گلوگاهی به ویژه جوانان از طرح کشت جایگزین استقبال می‌کنند و به طور خاص، تولید انواع انگور در این شهرستان که در اراضی دشت و کوهپایه آغاز شده است، تاکنون  به خوبی پاسخ داده است.

رییس جهاد کشاورزی با بیان اینکه انجیر نیز در معرض آفات قرار دارد، تصریح کرد: «شپشک انجیر» که در اصل روی درخت زیتون می‌نشیند، اما در درخت انجیر نیز مشاهده شده و راهکار آن نیز سمپاشی است، اما به این دلیل که انجیر گلوگاه مصرف تازه‌خوری دارد، سمپاشی انجام نمی‌شود.

او ادامه داد: باید به دنبال روش بیولوژیک باشیم تا درختان انجیر خسارت نبینند و این میوه‌های ارگانیک نیز بازارپسندی خود را داشته باشند.

 

 

انجیر به دلیل شکل و دانه‌های ریز آن از خانواده توت بوده و نام علمی درخت آن فیکوس (Ficus) است، در اهمیت آن همین بس که در قرآن و در سوره مبارکه "تین" در کنار زیتون از آن قسم یاد شده است، درخت انجیر از چهار تا ۲۰ سالگی میوه می‌دهد و از برگ، شیره سفیدرنگ و تنه آن نیز در درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی و گوارشی استفاده می‌شود.

درخت انجیر به وسیله بذر، قلمه، پاجوش و پیوند تکثیر می‌شود، علت شکل‌های مختلف آن نیز نوع آب و هوایی‌ست که در آن رشد و نمو کرده است؛ در نواحی مرطوب، میوه انجیر درشت است و دم آن طویل، مقدار شیرینی‌اش نیز کم است، در هوای خشک و گرم، دم میوه کوتاه است و میوه‌هایش کوچک، و مقدار شیرینی‌اش، زیاد است.

تحقیقات پزشکان و محققان، بیانگر این است که میوه انجیر، دارویی بسیار مفید و طبیعی و سرشار از خاصیت است، برای افرادی که قوای جسمانیِ ضعیفی دارند بسیار  سفارش شده است، به‌وی‍ژه برای کودکان در حال رشد و کودکانی که از سوء تغذیه رنج می‌برند.

بارور شدن انجیر در مرداد و در اوج گرما، و مصرف آن‌ها در این زمان، سبب تعریق و کاهش حرارت بدن می‌شود، علاوه بر داشتن ویتامین‌های A، B و C، نقش مهمی در سلامت جسمی و روحی افراد دارد، برای درمان بسیاری از بیماری‌های داخلی مانند ناراحتی‌های سینه و مجاری تنفسی، همچنین بیماری‌های مفاصل، بسیار مفید است.  

افرادی که از لاغری رنج می‌برند نیز می‌توانند انجیر تازه یا خشک را در برنامه غذایی خود قرار داده و تاثیر شگفت‌انگیز را احساس کنند.

شیره سفیدی که بعد از چیدن انجیر در انتهای میوه مشاهده می‌شود برای درمان زگیل و میخچه، داروی شفابخشی است که اگر به صورت مرتب و روزانه استفاده شود تاثیراتش را به وضوح خواهید دید، این شیره سفیدرنگ برای درمان ناباروری نیز توصیه شده است.

وجود پتاسیم، فسفر، کلسیم و سدیم در این میوه بهشتی حکایت از تاثیر  مثبت آن بر روی مغز، استخوان، تعادل فشار خون، و دستگاه گوارشی بدن دارد.

خواصی که عنوان شد، اندکی از بسیار خواص میوه پرخاصیت انجیر است، اما این میوه بهشتی به فراخور تاثیرات مثبتی که دارد، ممکن است برای برخی از افراد، مشکل‌آفرین باشد.

 

مضرات انجیر

براساس بررسی‌ها و تحقیقات پزشکان، خوردن بیش از اندازه انجیر برای معده و چشم زیان‌آور است و برای خنثی کردن این تاثیر در چنین مواردی، باید از کرفس استفاده شود.

انجیر برای بیماران مبتلا به قند، اختلالات معده و روده مضر است، زیاده‌روی در مصرف آن سبب نفخ و اسهال می‌شود، خوردن به‌تن‌هایی آن برای کبد‌های ضعیف مناسب نیست و این افراد می‌توانند انجیر را با گردو بخورند.

 

مصرف متعادل انجیر

میزان مصرف کالری روزانه هر فرد، به سن، جنس، قد و نوع فعالیت روزانه بستگی دارد و البته باز هم بسته به شرایط آب و هوایی تغییر می‌کند، اما به طور معمول یک فرد عادی و متوسط به روزانه حداقل یک‌هزار و ۸۰۰ تا دو هزار کالری نیاز دارد.

برخی از محققان و متخصصان علوم تغذیه، مصرف روزانه پنج عدد انجیر خشک معادل ۱۰۰ گرم را توصیه می‌کنند و معتقدند همین میزان، دارای ۲۷۰ کالری است و نباید بیش از این مصرف شود.

اگر وزن‌های مساوی از انجیر تازه و خشک را با هم مقایسه کنید، میزان کالری انجیر خشک، پنج برابر بیشتر از انجیر تازه است، و اگر هر ۱۰۰ گرم انجیر خشک، ۲۷۰ کالری داشته باشد، این میزان در انجیر تازه به ۵۴ کالری می‌رسد.

برخی از متخصصان علم تغذیه نیز معتقد هستند که صد گرم انجیر تازه، داراى صد کالرى است و صد گرم انجیر خشک نیز ۲۵۰ کالرى دارد.

روی هم رفته، مصرف صد گرم انجیر خشک و کمتر از ۵۰۰ گرم انجیر تازه در روز، ضرری برای انسان نخواهد داشت.

چه وقت انجیر بخوریم؟

برخی از متخصصان علوم تغذیه معتقد هستند خوردن انجیر در هر زمان از شبانه‌روز فرقی ندارد، اما توصیه بیشتری بر خوردن آن در طول روز شده است.

انجیر را می‌توان همراه با میوه‌های غیر اسیدی مصرف کرد، انجیر با میوه‌هایی از خانواده پرتقال و گریپ‌فروت و توت‌فرنگی، سازگار نیست.

انجیر خشک را می‌توانید از شب بخیسانید و صبح ناشتا مصرف کنید، این مواد را می‌توانید با شیر نیز مخلوط کرده و میل کنید.

انجیر تازه را برای صبحانه و میان‌وعده و حتی قبل از غذا برای تحریک اشتها، می‌توانید به میزان لازم استفاده کنید.

انجیر تازه را در یخچال نگهداری کنید، در هنگام خرید دقت کنید که بوی ترشیدگی در آن نباشد.

 

یادی از پدر انجیر ایران

"علی‌اکبر ایران‌نژاد" پدر انجیر ایران اهل شهرستان گلوگاه است، او اردیبهشت‌ماه امسال در ۸۴ سالگی چشم از جهان فروبست. زنده‌یاد ایران‌نژاد از ۲۰ سالگی نسبت به کاشت درختان انجیر همت به خرج داد و از آن سال تا همین یک سال گذشته، میلیون‌ها نهال انجیر را به رایگان در اختیار مردم قرار داد.

حد فاصل مسیر کوهستانی گلوگاه - دامغان از پل گلوگاه تا ارتفاعات «نیالا» با هزینه شخصی این دوستدار محیط زیست در هر دو طرف جاده پر از درختان انجیر است و این‌روز‌ها کام رهگذران را شیرین می‌کند.

مرحوم ایران‌نژاد همواره تاکید داشت: قدر درختان انجیر را بدانیم و انجیر گلوگاه را به دنیا معرفی کنیم.

انتهای پیام/۱۰۰۱/