به گزارش آوای خزر، ایستاده بر ساحل محمودآباد در هوای گرم خردادی، موج‌های آرام دریا را می‌نگرم. گرمای شن‌های ساحل کف پاهایم را گرم می کند. قدم میزنم و گوش به نجوای امواج می‌سپارم. آرامم می کند، اما آرامشی که چندان دوامی ندارد! چند قدم به سمت افق، در امتداد نور خورشید پاشیده شده به روی امواج، ردی سیاه روی شن‌ها می‌بینم! ردی از عبور شوم فاضلاب به سمت دریا... نزدیکتر می‌روم، همچنان گوش می‌دهم به امواجی که صدایش انگار خستگی دریا را فریاد می‌زند: دریا خسته است! خسته از این همه آلودگی!
از آقای ملکیان یکی از ساکنان منطقه درباره منشأ آلودگی می‌پرسم. می‌گوید: فاضلاب‌های خانگی و صنعتی بدون هیچ نظارتی مستقیم وارد این آب‌ها می‌شود. در مسیر ۱۰۰ کیلومتری هراز از گزنگ آمل تا ساحل محمودآباد، صد‌ها واحد صنعتی و تولیدی و هزاران واحد مسکونی و تجاری و خدماتی و رفاهی، فاضلاب‌های تولیدی خود را به رود هراز می‌ریزند و هراز هم با نفس‌های خسته، به خزر می‌ریزد.
- به گفته موسوی، میانگین تولید سالانه فاضلاب شهری استان مازندران حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب است که فقط ۱۸ میلیون متر مکعب آن برابر با ۱۶ درصد وارد کانال‌های فاضلاب شهری و ۸۲ درصد بقیه وارد سفره‌های زیرزمینی، آب‌های سطحی و دریا می‌شود.
در بسیاری از منازل و مجتمع‌های مسکونی شهر‌های شمالی، اقدام به حفر چند حلقه چاه فاضلاب جذبی شده است که به دلیل نوع خاک و نیز بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، این چاه‌ها در مدت زمان کوتاهی پر شده و نیاز به تخلیه دارند.
مدیر یکی از دفاتر فنی و خدمات مهندسی حوزه فاضلاب مازندران می‌گوید: بیشترین منابع آب آشامیدنی در استان، زیرزمینی است و برای پیشگیری از آلودگی این آب‌ها باید اتصال مشترکان به شبکه فاضلاب شهری به جدی پیگیری شود.علی آبادیان افزود: چاه‌های خانگی باتوجه به ویژگی‌های خاک در برخی مناطق استان و نیاز به تخلیه در کوتاه مدت هزینه‌های سنگین مالی برای شهروندان به همراه دارد و بار مالی مازاد بر دوش آنان است که با صرف هزینه و اتصال انشعاب می‌توانند از این بار مالی کم کنند.
در پیگیری آمار‌های شبکه فاضلاب شهری مازندران، عبداللهی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان می‌گوید: این شبکه فاضلاب و تصفیه خانه هم اکنون در شهر‌های ساری، بابل، بابلسر، جویبار، نوشهر و چالوس در حال بهره برداری است و توسعه آن در دستور کار است.
وی همچنین افزود: در حال دریافت تسهیلات ۲۸۱ میلیون یورویی از بانک توسعه اسلامی ویژه اجرای شبکه در شهر‌های آمل، تنکابن، قائمشهر، محمودآباد و رامسر هستیم که با اجرای شبکه در این شهر‌ها ۴۵۷ هزار نفر زیر پوشش شبکه فاضلاب شهری قرار می‌گیرند.
عبداللهی گفت: با ردیف اعتباری تعیین شده، همچنین تا پایان سال، طرح در شهر‌های بهشهر، نکا و گلوگاه و تا دوسال آینده نیز در شهر‌های نور، رویان، ایزدشهر و فریدونکنار آغاز می‌شود.
این گفته‌ها در حالی است که شبکه ساخته شده فاضلاب شهری نیز در مازندران به اندازه ظرفیت، استفاده نمی‌شود بطوری که مدول اول تصفیه خانه فاضلاب شهر ساری با ظرفیت ۱۰۵ هزار نفری هم اکنون در حال بهره برداری است که فقط ۸۰ هزار نفر به این شبکه اتصال دارند و تکمیل ظرفیت آن نیاز به پیوستن دست کم ۲۰ هزار نفر معادل حدود پنج هزار مشترک دیگر است.
این آمار‌ها نشان می‌دهد در حالی که پوشش شبکه فاضلاب در کشور ۵۲ درصد است، این رقم در مازندران فقط ۱۱ درصد است.
تخلیه فاضلاب‌های انسانی در حاشیه رودخانه‌ها از سویی دیگر، تخلیه فاضلاب انسانی از تانکر‌ها در حاشیه رودخانه‌ها و مکان‌های دپوی زباله متعلق به شهرداری‌ها منجر به سرریز شدن شیرابه فاضلاب به رودخانه‌های منتهی به دریای خزر در غرب مازندران مانند حاشیه رودخانه ماشلک نوشهر و یا چالوس و تنکابن شده است بطوریکه بر اساس آمار‌های رسمی، سالانه ۴۰۰ میلیون مترمکعب فاضلاب در شمال کشور تولید می‌شود که فقط ۴۰ درصد آن تصفیه می‌شود و ۶۰ درصد بقیه به صورت مستقیم و غیر مستقیم به دریای خزر می‌ریزد.
برخی اهالی نوشهر هم با ابراز نگرانی از این وضعیت فاجعه بار زیست محیطی می‌گویند: چاه‌هایی که در محل دفن زباله شهرداری تعبیه و حفر شده اند با گذشت سال‌ها به علت گندزدایی نکردن و پرشدن آن‌ها توان پذیرش حجم بالای فاضلاب و ضایعات را ندارند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران هم می‌گوید: بیشتر مجتمع‌های رفاهی - مسکونی مازندران سیستم جمع آوری فاضلاب ندارند!
ابراهیمی کارنامی با اشاره به عقب ماندگی ۳۵ درصدی تصفیه خانه فاضلاب شهری استان در مقایسه با میانگین کشوری، مهمترین علت این عقب ماندگی را نبود اراده در مدیریت شهری دانست و افزود: مقاومت برخی مجموعه‌های دولتی و عمومی در برابر درخواست تصفیه فاضلاب از دیگر عوامل تشدید کننده مشکلات زیست محیطی استان است و وقتی اداره کل محیط زیست درباره توقف ورود فاضلاب‌های یکی از پلاژ‌های دولتی اقدام کرد، با تماس‌هایی متعدد، تحت فشار قرار گرفت.
با مرور گفته‌های کارشناسان و مسئولان، تنهایی دریا را بیش از پیش حس میکنم. تنها با امواجی آرام که خستگی را دریا را فریاد می‌زنند: دریا خسته است! /نویسنده: مهدی رضازاده
