به گزارش آوای خزر؛ نمایشگاه فرش که راه افتاد، راهی آنجا شدم تمام غرفه‌ها را یکی پس از دیگری زیر پا گذاشتم تا طرح و جنسی مشابه یک گلیم با نقشه قدیمی بیابم، جز چند غرفه، گلیم عرضه نمی‌کردند؛ از چند نفر پرسیدم تا بالاخره یک فرش‌فروشی شماره تلفن یک خانم را به من داد و گفت: «این خانم گلیم تولید می‌کند با هر نقشه و طرحی که بخواهی». تشکر کردم، شماره را گرفتم و با خانم بافنده قرار گذاشتم. استقبال کرد و نشانی‌اش را داد.
آشیانه شهناز خانم مصداق بارز «هر خانه، یک کارخانه» است، خانه‌اش شده محل آموزش گلیم‌بافی، باسلیقه بود و خوشفکر. تمام علاقمندی‌‌اش بافنده‌های خوش‌ذوقی‌اند که علاوه بر خانه‌داری و فرزندآوری در خانه مشغول تولید نقشه‌های ذهنی گلیم هستند.
گلیم‌هایی در ابعاد متفاوت از «کوچک‌پارچه» تا «بزرگ‌پارچه»، از «جلودری» تا «کناره»؛ خلاصه نقش در رنگ می‌آمیزند و گره‌ها یکی پس از دیگری بافته می‌شود تا گلیم چاک‌راه تمام شود.
«شهناز محقق» مربی بافندگی است؛ با هیجان و ذوقی غیرقابل وصف می‌گوید: بیش از 40 بافنده در استان دارم که همگی در منزلشان گلیم‌های خوش آب و رنگ با اشکال هندسی می‌بافند.
راه‌اندازی «تولیدی از راه دور»
گلیم هنر اصیل استان گلستان و فارس بوده اما شهناز خانم به واسطه علاقه‌اش به بافندگی سه سال است گلیم‌بافی را به صورت مستقل و بدون تسهیلات بانکی در همدان آغاز کرده و علاوه بر آموزش رایگان، «تولیدی از راه دور» را هم راه‌اندازی کرده است.
تمام دغدغه‌اش خلاصه می‌شود به درخواستی مبنی بر شناخته شدن هنر گلیم بافی که حالا همدانی‌ها در تولید آن خوش درخشیده‌اند. ادامه می‌دهد: مردم همدان باید بدانند همشهری‌های خودشان گلیم می‌بافند به ویژه که امروز رغبت مردم برای خرید این نوع بافته‌های دستی بیشتر شده است.
در مورد گلیم پشمی ایرانی توضیحاتی می‌دهد و می‌گوید: پشم ارزان است و ما هم گلیم پشمی را ارزان عرضه می‌کنیم اما نوع دیگر گلیم با نخ پنبه و اکرلیک که همان مواد اولیه فرش ماشینی و وارداتی است که امسال گران شده است؛ خیلی مقاومت کردم قیمت محصولاتمان افزایش نیابد اما متاسفانه گرانی مواد اولیه باعث افزایش قیمت و اجرت بافت شد.
اهدای مواد اولیه رایگان برای آموزش
این بانوی هنرمند مواد اولیه تولیداتش مثل چله فرش که در بازار همدان نیست را به صورت انبوه از قم و کاشان تهیه می‌کند تا ارزان‌تر تمام شود. شهنازخانم برای کسانی که قصد آموزش دارند هم مقداری از مواد اولیه را رایگان به عنوان هدیه در اختیار آنها قرار می‌دهد.
بافنده‌ها گلیم‌های یک در دو متری را در مدت 10 تا 20 روز تمام می‌کنند و اجرتی حدوداً 250 هزار تومان می‌گیرند. خرید مواد اولیه هم که لحاظ شود این سایز قالی به صورت تک‌فروشی 350 تومان عرضه می‌شود.
این ارقام نشان‌دهنده آن است که «شهناز خانم» سود چندانی برای تولید گلیم عایدش نمی‌شود به نظر می‌رسد بیشتر به فکر رونق تولید، ایجاد کار اقتصادی هر چند محدود و درآمدزایی برای عده‌ای از بانوان خانه‌دار است.
می‌پرسم با این همه توانمندی چرا کارگاهی بزرگ با تولیدات در حد وسیع احداث نمی‌کنید؟ اول خدا را برای فرصتی که دارد شکر می‌کند، بعد می‌گوید: عدم تضمین بازار فروش یکی از مشکلاتی است که ممکن است با آن مواجه شوم، مبادا کارگاه تولیدی ایجاد کنم و تعداد بیشتری بافنده به امیدی به کار گرفته شوند و بازار نباشد امروز بازار فروش خوب خوب است اما آیا فردا هم همینطور است؟ اگر روزی بازار فروش گلیم از بین رود بافنده‌ها را بی‌سروسامان رها نمی‌کنم.
شهنازخانم به یاد خاطرات دوران کودکی‌اش ادامه می‌دهد: در دوران کودکی کتاب‌های قالی و قالیچه داشتم و کتابی به اسم «قصه گل‌های قالی» با کاغذهای گلاسه و خوش آب و رنگ که برادرم سال 57 با 5 ریال برایم خریده بود.
او از دوران کودکی با بافندگی فرش و گلیم و هنرهای دستی بزرگ شده؛ از ابتدا تا انتهای کار بافندگی و تمام سطوح آن را از هنرمندان تبریزی فرا گرفته و برای آن هزینه کرده؛ حالا سه سال است به صورت ویژه به آموزش و تولید گلیم می‌پردازد.
شهناز خانم معتقد است بافنده‌ها نباید کودکان را پای دار قالی بنشانند که به بافندگی بی‌علاقه شوند بچه‌ها با دیدن مادران خود در حال بافندگی در خانه و در حین بازی این هنر اصیل را یاد می‌گیرند و سینه به سینه منتقل می‌شود.
«گلیم، بچه فرش»
او اصطلاح «گلیم، بچه فرش است» را به کار می‌برد و می‌گوید: گلیم‌بافی یک فعالیت زودبازده است و بافنده‌ها خیلی زود آن را یاد می‌گیرند اکثراً به صورت ذهنی گلیم‌بافی می‌کنند و بعضی‌ها هم از روی نقشه می‌بافند.
این بافنده خوش‌ذوق همدانی اضافه می‌کند: برای آموزش بافندگی از کسی پول نمی‌گیرم، بافنده‌ها بعد از یادگیری بافندگی با رنگ و نقش بازی می‌کنند و حال دلشان خوش است.
اساس کار خانم محقق با بافندگان «اعتماد» است و میانگین درآمد بافنده‌ها بستگی به میزان تولیداتشان دارد که حدوداً از 500 هزار تومان تا یک‌میلیون و 200 هزار تومان ماهانه درآمد دارند.
تولیدات شهناز خانم و بافنده‌ها در انبار منزلش دپو و به صورت انبوه 40 تا 50 عددی به تهران و استان‌های دیگر ارسال می‌شود کمتر گلیمی تک‌فروشی می‌شود مگر در نمایشگاه‌ها برای شناساندن کار.
گلیم کهنه‌تر، بازار صادراتی بیشتر
از ارزش گلیم‌های کهنه می‌گوید؛ چراکه مشتریان خارجی دارد، به اعتقاد او «هر چه گلیم کهنه‌تر بازار صادراتی‌اش بیشتر». هر چند در حوزه صادرات ورود نکرده اما به واسطه کار او گلیم‌های کهنه خریداری و به تجار سپرده می‌شود.
به راستی کاش تمام بانوان خانه‌دار سرزمینمان از دستان پرتوان خود برای رونق تولید هر چند کوچک استفاده می‌کردند بانوان ایرانی با سر سوزنی ذوق محصولات دستی و با ارزش تولید می‌کنند و چرخ زندگی و تولیدات داخل و گاهی صادرات غیر نفتی را می‌چرخانند.
گزارش از سولماز عنایتی خبرنگار فارس
انتهای پیام/1000
