آوای خزر: اندازه، رنگ و بافت مدفوع شما می‌تواند چیزهای زیادی در مورد آنچه در بدنتان اتفاق می‌افتد را به شما بگوید که بسته به عوامل متعدد، متفاوت خواهد بود. بررسی شکل ظاهری مدفوع بسیار مهم است، زیرا می‌تواند در شناسایی مشکلاتی از قبیل مشکلات هضم، بیماری‌های ساختاری، اختلالات حرکتی یا عوارض جانبی یک دارو به شما کمک کند. به طور کلی، هر چه زودتر یک مشکل کشف یا شناسایی شود، نتیجه درمان بهتر خواهد بود. یک ابزار دیداری بسیار مفید به نام نمودار مدفوع بریستول به شما در تشخیص آنچه ممکن است اتفاق بیفتد کمک خواهد کرد.
نمودار مدفوع بریستول چیست؟
نمودار مقیاسی است که هفت نوع مدفوع را شرح می‌دهد و از یبوست (نوع ۱) شروع شده تا اسهال (نوع ۷) ادامه دارد. هدف از مراجعه به چنین نموداری چیست؟ بیماران بهتر می‌توانند از نظر ظاهر حرکات روده خود با پزشک ارتباط برقرار کنند. علاوه بر استفاده در مطب دکتر، این نمودار می‌تواند برای بررسی روزانه مشکلات دستگاه گوارش و بدن شما نیز مفید باشد.
| نمودار مدفوع بریستول | ویژگی | نتیجه |
| نوع ۱ | بسیار سفت و مجزا از هم | یبوست شدید |
| نوع ۲ | به هم فشرده اما گلوله گلوله | یبوست کم |
| نوع ۳ | نرم مثل سوسیس دارای یک سری ترک | نرمال |
| نوع ۴ | مثل یک سوسیس اما صاف | نرمال |
| نوع ۵ | مدفوع با گلوله‌های نرم | فاقد فیبر |
| نوع ۶ | خیلی شل با لبه‌های دندانه‌دار و تیز | التهاب |
| نوع ۷ | کاملا مایع | التهاب |
مدفوع نوع ۱
این نوع مدفوع بسیار سفت و مجزا از هم بوده و دفع آن بسیار سخت است. مدفوع نوع ۱ را مدفوع خرگوشی نیز می‌نامند. در این حالت ممکن است فرد مدت زیادی در دستشویی بماند و به سختی مدفوع کمی دفع شود. چنین فرد مبتلا به یبوست شدید است.
مدفوع نوع ۲
این نوع مدفوع به هم فشرده اما گلوله گلوله است. مدفوع شماره ۲ همانند سوسیس اما کمی سفت‌تر از آن دیده می‌شود. از آنجایی که هنگام خروج این نوع از مدفوع باید فشار زیادی وارد شود، ورم کردن روده بزرگ و ناراحتی را برای فرد به دنبال خواهد داشت. فرد دارای مدفوع شماره ۲ نیز به یبوست مبتلا است.
مدفوع نوع ۳
این نوع مدفوع نرم مثل سوسیس بوده و دارای یک سری ترک است. مدفوع شماره ۳ بسیار طبیعی بوده و حالت نرمال حرکات روده را نشان می‌دهد. فرد هنگام خروج مدفوع نوع ۳، دردی را به همراه ندارد. در چنین حالتی، هنگامی که عمل دفع انجام شد، روده کاملا خالی شده است.
مدفوع نوع ۴
این نوع مدفوع مثل یک سوسیس اما صاف است. مدفوع نوع ۴ طبیعی بوده و هنگام خروج، تکه‌های مدفوع از هم جدا نمی‌شود.
مدفوع نوع ۵
این نوع مدفوع با گلوله‌های نرم خارج شده و شبیه به حباب‌هایی با لبه‌های ترک خورده خواهد بود. شکل ظاهری مدفوع نوع ۵ می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلاتی همچون سندروم روده تحریک‌پذیر یا وجود قندهای مصنوعی در آدامس یا شیرینی‌های معطر باشد.
مدفوع نوع ۶
این نوع مدفوع خیلی شل با لبه‌های دندانه‌دار و تیز است. این نوع به مدفوع گل یا لجن نیز نامیده معروف است. این مدفوع طبیعی نیست و در آن مواد و تکه‌های خمیر مانند با لبه‌های تیز دیده می‌شود. این علائم، نشان‌دهنده آن است که بدن شما ویتامین‌ها و مواد معدنی را به خوبی جذب نمی‌کند. اگر مدفوع شماره ۶ بیش از چند روز ادامه پیدا کند، پزشک به حساسیت غذایی یا عدم تحمل به یک ماده غذایی مشکوک می‌شود.
مدفوع نوع ۷
این نوع مدفوع کاملا مایع و نشان‌دهنده اسهال است. در این نوع، شدت خروج زیاد است و فرد دچار بی اختیاری مدفوع می‌شود. اگر این نوع از مدفوع بیش از ۴ روز طول بکشد، بدن دچار کم‌آبی خواهد شد. این حالت ممکن است نشان‌دهنده شروع بیماری کولیت یا کرون باشد. در رژیم غذایی سرشار از فیبر، شکل ظاهری مدفوع قهوه‌ای است (نوع ۴). اگر رژیم غذایی شما فیبر و آب کمی داشته باشد، ممکن است مدفوع شما شبیه به نوع ۱ تا ۳ به نظر برسد.
بیشتر بخوانید: مدفوع تیره رنگ یا کم رنگ و مدفوع خونی نشانه چیست؟
چه عواملی شکل ظاهری مدفوع را تغییر می‌دهند؟
این فقط رژیم نیست که شکل ظاهری مدفوع شما را تغییر می‌دهد؛ بلکه چند عامل دیگر وجود دارد که می‌تواند آنچه که در کاسه توالت می‌بینید را دچار تغییر کند.
۱. آب‌رسانی (Hydration)
مدفوع شما می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که شما به اندازه کافی آب می‌نوشید یا خیر. اگر دچار کمبود آب بدن شوید، روده بزرگ شما شبیه دهیدراتورها عمل می‌کند؛ آب را از مدفوع بیرون می‌کشد و آن را مجددا در بدن مورد استفاده قرار می‌دهد که نتیجه آن ایجاد یبوست است.
۲. عادت‌های ورزشی (Exercise habits)
اینکه چقدر ورزش می‌کنید یا به طور کلی چقدر در حال حرکت کردن هستید، می‌تواند در شکل ظاهری مدفوع شما نقش بزرگی داشته باشد. ورزش قدرت ماهیچه‌ها، تحرک و ظاهر مدفوع را بهبود می‌بخشد. زندگی بدون تحرک این بحران را دوچندان خواهد کرد.
۳. داروها (Medications)
سالسیلات بیسموت (ماده فعال بسیاری از داروهای ناراحتی معده) همانند مکمل‌های آهن، می‌تواند باعث سیاه شدن رنگ مدفوع شود. داروهای فشارخون نیز می‌توانند موجب یبوست شوند و همچنین، داروهای تجویز شده برای نقرس یا دیابت نیز ممکن است عوارض خاصی را نشان دهند.
۴. آنتی‌بیوتیک‌ها (Antibiotics)
آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند کارهایی را روی روده شما انجام داده و شکل ظاهری مدفوع شما را نیز تغییر دهند. این داروها ممکن است باکتری‌های خوب و بد را از بین ببرند. از بین رفتن باکتری‌های مفید و خوب روده می‌تواند قوام و فرکانس مدفوع شما را به شدت تغییر داده و شما را در معرض تهاجم‌های بیماری‌زا مانند کلستریدیوم دیفیسیل (C difficile) قرار دهد. همیشه از آنتی‌بیوتیک‌ها به طور صحیحی استفاده کنید و در صورت بروز اسهال پس از مصرف آنتی‌بیوتیک، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
۵. بیماری‌های خود ایمنی (Autoimmune diseases)
اگر متوجه شدید که اسهال شدید دارید، ممکن است بیماری خود ایمنی داشته باشید. بیماری‌های خود ایمنی مانند سلیاک، تیروئیدیت یا بیماری‌های التهابی روده (مانند کولیت یا زخم کرون) می‌توانند شکل ظاهری مدفوع شما را به اسهال تغییر دهند.
۶. استرس (Stress)
اگر استرس شدید دارید، مدفوع شما ممکن است دچار تغییر شود. سطح استرس می‌تواند تا حد زیادی بر شکل ظاهری مدفوع شما تأثیر بگذارد و در نتیجه، دچار اسهال شل یا یبوست شدید شوید.
نتیجه‌گیری
شکل ظاهری مدفوع و نحوه دفع آن در هر فرد متفاوت خواهد بود. اگر شکم سه بار در روز یا سه بار در هفته کار کند، کاملا طبیعی است. اسهال یا یبوست اکثر اوقات در نتیجه غذای متفاوت، مسافرت یا اضطراب به وجود می‌آید. اگر آزمایش مدفوع داده‌اید اما قادر به تشخیص نوع بیماری خود نیستید، با ستاره در مطلب تفسیر آزمایش مدفوع و تشخیص بیماری‌های سیستم گوارش نیز همراه باشید. شما چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ منتظر دریافت نظرات و پیشنهادات شما هستیم. از اینکه تا پایان همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم.
منبع: ستاره
