به گزارش آوای خزر، مؤسسۀ فرهنگی هنری قدر ولایت که از دهۀ ۷۰ فعالیت‌های خود را آغاز کرده است در حوزۀ تاریخ معاصر آثار بسیاری را منتشر کرده است و در سال‌های مختلفی به عنوان ناشر برگزیده انتخاب شده است. این مؤسسه با مدیریت احمد عطایی به مناسبت یکصدمین سالگرد کودتای رضاشاه پهلوی اقدامات گوناگونی را تدارک دیده است که در گفت‌وگو با آقای عطایی به اهم این برنامه‌ها پرداخته‌ایم.
مؤسسۀ قدرولایت یک گروه تحقیق و پژوهش دارد که یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مؤسسه است. کمی دربارۀ این گروه و وظایفش توضیح دهید.
این گروه از چند تن از مدیران و پژوهشگران مؤسسه قدرولایت تشکیل شده و کارهای مختلفی را برای خود تعیین کرده است. تعیین و تعریف پروژه‌ها به مناسبت‌های پیش‌رو و نیازهای جامعه و ضرورت‌های انقلاب اسلامی و تحقیق و تألیف پروژه‌های تعریف شده ازجمله وظایف این گروه است. علاوه بر این نظارت بر اقدامات اجرایی و عملیاتی تولید پروژه‌های تعریف شده، بررسی و تأیید محتوایی آثار ارسالی دیگر نویسندگان خارج از مؤسسه قدرولایت نیز از جمله وظایف این گروه تعیین شده است. البته تأیید به معنای اینکه آیا آثار دریافتی در چهارچوب برنامه‌ها و اولویت‌های مؤسسه هست یا نه. اگر اثری در چهارچوب و اولویت مؤسسه و دارای قوت و استحکام و یا امکان تقویت آن باشد با آفرینندگان آن وارد مذاکره و قرارداد می‌شویم. این گروه به فراخور نوع تولید و ضرورت مشاوره با کارشناسان خبره موضوع، گاهی پژوهش‌های انجام شده را به کارشناسان شناسایی شده جهت بررسی و اخذ نظریات آنان ارجاع می‌دهد که این امر سبب تقویت کارها و رفع کاستی‌های این آثار می‌گردد.
رویکرد مؤسسه قدرولایت به حوزه تاریخ معاصر چیست و چرا به این حوزه ورود پیدا کرده است؟
مؤسسه از ابتدای تأسیس، رویکردش دیدگاه‌ها و شخصیت رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است. یکی از تأکیدات معظم‌له، مسئله تاریخ معاصر و ضرورت پرداختن به آن جهت جلوگیری از تحریف تاریخ و مخدوش‌کردن حافظه تاریخی ملت است و لذا مؤسسه از همان ابتدا به این موضوع ورود پیدا کرد. به‌عنوان مثال «نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران» که ابتدا در ۱۴ جلد و سپس به‌صورت تجمیعی در ۴ جلد منتشر گردید. عنوان دیگر کتب مؤسسه «در مشروطه چه گذشت؟» در ۵ جلد که بعداً خلاصۀ آن در یک جلد منتشر شد و همین‌طور «تاریخ وقایع انتخابات ۸۸» که در سه جلد به‌صورت روزانه حوادث ۱۵ ماه انتخابات ۸۸ را به‌صورت جامع و همراه با تصاویر و اسناد ارائه نمود را می‌توان از جمله این کارها برشمرد.
در دو سال اخیر نیز با ابتکار مؤسسه، تعدادی از مؤسسات تاریخ‌محور و کارشناسان این حوزه، طی جلساتی پیرامون اقدامات مشترک و تقویت تولیدات و ردوبدل کردن اطلاعات مورد نیاز و همچنین تأسیس نمایشگاه و فروشگاه مجازی تخصصی تاریخ معاصر ایران، مذاکره و به توافقات مهم و اثرگذار رسیده‌ایم که در آینده اخبار آن رسانه‌ای و اقدامات اجرایی آن انجام خواهد شد و در این زمینه با معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و زیر مجموعه‌های مربوطه هم رایزنی و هماهنگی‌هائی شده است. البته در این مسیر مجمع ناشران انقلاب اسلامی، نیز حامی این اقدامات و نشست‌های تخصصی بوده است.
چند ماه آینده به یکصدمین سالگرد کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ خواهیم رسید. نظر شما دربارۀ اهمیت و ضرورت تولیدات فرهنگی در این حوزه چیست؟
کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ به استناد مدارک قطعی و بدون تردید، انگلیسی و برای حفظ منافع دولت انگلستان که چاره‌ای جز تخلیه ایران نداشت انجام گرفت. در این مسئله بین مورخین وحدت‌نظر وجود دارد. این کودتا به دلیل انگلیسی بودن و اولویت حفظ منافع انگلستان بر منافع ملّی، خسارت‌های زیادی به ملت ایران وارد کرد که به نظر بنده خسارت‌های فکری فرهنگی و اقتصادی آن، سنگین‌تر بود. به‌طوری‌که هنوز بخشی از این تغییرات خسارت‌بار باقی است.
تغییر در سبک زندگی و تقلید بی‌چون و چرا از سبک زندگی غربی و حتی کپی‌برداری از روش‌های اداری و حکومتی غربی‌ها و ترجمه‌گرائی در نگاه به انسان و جهان یعنی ماده‌نگری صرف؛ بلا و خطر و زیان بزرگی بود که ملت ایران هنوز با این از خودباختگی و ممتاز و برتر دانستن غربی‌ها، دست به گریبان است. در مسائل مادی و اقتصادی مانند تمدید قرارداد نفت دارسی، کشیدن راه‌آهن از جنوب به شمال به منظور تسهیل‌سازی لشکرکشی انگلیس و … هم خسارت‌ها فراوان بود. استبداد، قتل مخالفان، کشتار مردم معترض در مسجد گوهرشاد، غصب اموال و املاک مردم و … در دوران رضا شاه آن‌چنان گسترده و زیاد است که توجه هر ناظری را جلب می‌کند.
وقتی مخالفان و معاندان جمهوری اسلامی و اشرار سلطنت‌طلب و منورالفکران خود باخته درصدد تطهیر و طرح مجدد رضاخان و رژیم پهلوی برمی‌آیند، وظیفه مورخین و اهل قلم متعهد برای پژوهش و حقیقت‌نگاری و افشای واقعیت‌ها دو چندان می‌شود و این ضرورت برای حفظ حافظه تاریخی ملت و جلوگیری از تحریف وقایع معاصر و سوءاستفاده دشمنان قطعی است. علاوه بر این ضرورت، برحسب بیانیه گام دوم انقلاب، ترسیم وضعیت گذشته و آنچه بر سر این ملت در رژیم سابق آمده است یکی از وظایف مهم شمرده می‌شود که ما به این وظیفه هم باید عمل کنیم.
آیا مؤسسه قدر ولایت در موضوعات مرتبط با کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ تولیداتی داشته است؟
مؤسسه فرهنگی هنری قدرولایت از ابتدای سال جاری برای این رویداد برنامه‌هائی را تدارک دید که برگزاری دو نمایشگاه فیزیکی در رویداد ۲۸ مرداد و ۱۳ آبان بود و مقدمات کار را هم فراهم کرده بودیم؛ که به‌خاطر تداوم شیوع کرونا ملغی گردید. در خصوص آثار مکتوب، هم در گروه بزرگسال و هم کودک و نوجوان، کتاب‌هائی را آماده کرده و بعضی از آنها منتشر شده‌اند. از کتاب‌هائی که منتشر شده‌اند می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: کتاب «محاکمه رضاشاه و روشنفکران پیرامون او» یکی از تولیدات ماست. در این کتاب در یک دادگاه فرضی، رضاشاه و جمعی از روشنفکران حامی او مثل محمدعلی فروغی، علی‌اکبر داور، سیدحسن تقی‌زاده و … در پای میز محاکمه پاسخگوی اتهامات خود هستند. از میان اقدمات خیانت‌آمیز آنان، تغییر لباس ملی ایرانیان که مستقیماً به سبک زندگی ملی اسلامی و تقلید صرف از غرب مرتبط است و جمع زیادی از به‌اصطلاح منورالفکران به دنبال تحقق آن رضاشاه را یاری کردند، انتخاب شده است که گفتمان‌های مستند و جالبی در این دادگاه انجام می‌شود که برای روشن شدن حقایق، بسیار تأثیرگذار است به‌خصوص که با روش «مستند داستانی» نگارش یافته است.
کتاب «یک مرد و یک نامرد» هم اثر بعدی است که به تقابل و رویاروئی آیت‌الله شهید سیدحسن مدرس، با رضاشاه پرداخته و از درون این تقابل، شخصیت رضاشاه و جنایتهای او مشخص شده و چهرة آزاد و مردم‌مدار و متعهد مدرس شناخته می‌شود. کتاب «هر چه شما بگویید، ارباب!!» هم به بُعد وابستگی رژیم پهلوی اول و دوم در قبال سردمداران و سیاست‌مداران انگلیسی و آمریکایی پرداخته و خاطره‌های نزدیکان این دو و اتفاقاتی که نشان‌دهنده عمق این وابستگی است را گردآوری و تنظیم و ارائه نموده است.
این آثار را قبل از این تولید کرده‌اید. آیا تولیدات جدیدی هم در دست انتشار دارید؟
در حوزه کودک و نوجوان دو اثر تألیف شده که در دست تصویرسازی و گرافیک است و به‌زودی به لطف حضرت حق منتشر خواهد شد. این دو اثر ابتکاری و جذاب، برای آشنایی این قشر با رفتار و شخصیت رضاشاه بسیار سودمند خواهد بود. همچنین رمانی با عنوان «تنور دوستی» تولید شده و هم‌اکنون در مرحله بازنویسی نهایی است. در این رمان جذاب که برای قشر نوجوانان و جوانان به رشته تحریر درآمده شرایط و فشارهای دورة رضاشاه در خصوص زنان و مسئله کشف حجاب مطرح می‌شود. علاوه بر سه عنوان اثر تولیدی که از آنها نام برده شد؛ تألیف دو رمان را به یکی از نویسندگان نام آشنا سپرده‌ایم که ان‌شالله تا پایان سال جاری تولید و منتشر خواهد شد.
در حوزه بزرگسال با توجه به اسناد به دست آمده از نقش بهائیان در شناسایی رضاخان و معرفی او به اردشیر جی ریپورتر (جاسوس اینتلیجنس سرویس انگلستان) برای رهبری کودتا و کلاس‌های فشرده‌ای که این جاسوس برای شست‌وشوی مغزی و آماده‌کردن رضاخان برای کودتا و تأمین منافع انگلستان با دو ویژگی احیای باستان‌نگری در برابر اسلام‌خواهی ملت و تنفّر از روحانیت و منزوی کردن آنان از حیات سیاسی اجتماعی مردم، پروژه‌ای را به یکی از پژوهشگران تاریخ معاصر سپرده‌ایم که در مرحله جمع‌آوری اسناد و مدارک و تنظیم چهارچوب است و تلاش می‌کنیم تا پایان سال جاری آن را تولید و منتشر نمائیم.
جا دارد یک بار دیگر این موضوع را بیان کنم که در مورد نمایشگاه مجازی تخصصی تاریخ معاصر هم قبلاً توضیح دادم که امیدواریم با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دی یا بهمن سال جاری برگزارشود.
شاخص ترین پیامی که از این کودتا و حکومت استبدادی رضا شاه دریافتید چیست؟
بارزترین پیام به نظر بنده بی‌اعتمادی به قدرت‌های بزرگ است. انگلیسی‌ها خودشان اعتراف کردند که آنها رضاشاه را آوردند و خودشان هم بعد از اینکه دیگر برایشان فایده‌ای نداشت او را بردند. پیام و پیش‌بینی شهید مدرس به رضاشاه خیلی آموزنده است. وقتی به او از طرف رضاشاه پیغام آوردند که به عتبات برود و دست از مبارزه بردارد پاسخ داد: «سیاست ما عین دیانت ماست». من دست از مبارزه برنمی‌دارم و می‌دانم در اینجا کشته می‌شوم ولی این را بدان که انگیس یک روز تو را از ایران به یک نقطۀ دور پرت می‌کند و تو در غربت می‌میری اما اگر قدرت داشتی جایی بروی بیا اینجا پیش خودم هر چه باشد اینجا سرزمین خودمان ایران است. نمی‌دانم با این همه تجربۀ تاریخی دور و نزدیک چرا بعضی همچنان به قدرت‌هایی مثل آمریکا و اروپا دلخوش‌اند و توقع حل مشکلات را از آن سوی مرزها دارند. نه تنها خودشان از این عبرت‌ها درس نمی‌گیرند که با تحریف تاریخ و بزک کردن دشمن تلاش می‌کنند که حافظۀ تاریخی ملت را هم مخدوش کنند که البته با حضور رهبری حکیم و آسمانی و شجاع و تیزبین راه به جایی نخواهند برد و تنها هزینۀ ملت را برای حفظ استقلال و آزادی جمهوری اسلامی افزایش می‌دهند.
