آوای خزر – یادداشت/ علیرضا بخشنده : حراست یعنی پاسداری و مراقبت کردن. وظیفه اصلی حراست حفاظت و صیانت از ارزشها و دستاوردهای انقلاب است. اگر حراست را براساس حروف تشکیل دهنده آن معنی کنیم؛ ((ح)) به معنای حرمتداری و حریم، ((ر)) به معنای رضایتمندی ((الف)) به معنای اعتمادسازی و اطمینان ((س)) به معنای سلامت سازمان و ((ت)) به معنای توصیه، توجیه و تذکر است.
هر سازمانی جهت رسیدن به اهداف خود به سلامت درونی و بیرونی نیازمند است. برای حفظ سلامت سازمان نیاز به سیستم دقیق، حساس و ظریف که بتواند از نفوذ آفتها و آسیبها پیشگیری کند و همینطور تدابیر و اندیشه برای رصد و شناسایی آفتهای درونی و بیرونی در نظر بگیرد.
آموزش و پرورش پیش از آنکه یک دستگاه اجرایی باشد یک نهاد گسترده است و به دلیل تاثیر غیر قابل انکاری که در زندگی افراد دارد به عنوان بخشی از سیاست توسعه در همه کشورها شناخته میشود.
آموزش و پرورش انسانساز است. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند انسانسازی منطق دستگاه عظیم آموزش و پرورش است؛ لذا نقش موثر معلم در تولید نیروی متعهد و توانمند انکارناپذیر است. پس دیدگاه حراست در آموزش و پرورش باید فرهنگی و مبتنی بر شفافسازی و رفتار هوشمندانه باشد. مهمترین استراتژیهایی که در حراست باید مدنظر قرار بگیریم عبارتند از:
"امنیت روانی":
نعمت امنیت و سلامت دو مقوله بسیار مهم هستند. منظور از امنیت همان امنیت اجتماعی است یعنی احساس امنیت در جامعه با ایجاد فضای امن و سالم همراه با آرامش و آسایش در حراست. باید اصل امنیت فرهنگی مورد توجه قرار بگیرد؛ یعنی حراست با منش و روش فرهنگی جهت حل مشکلات گام بردارد لذا میبایست گفتمان امنیت فرهنگی را در نظام تعلیم و تربیت نهادینه کنیم؛ بنابراین راهبرد مهم حراست "امنیت فرهنگی" است نه "فرهنگ امنیتی" لذا فرهنگیان عزیز نباید از حراست هیچگونه هراسی داشته باشند و با وجود حراست احساس امنیت و آرامش کنند.
در دیدگاه امیرالمومنین (ع) در خصوص امنیت آمده که امنیت برای سعادتمندکردن مردم است نه برای سرکوبکردن آنها؛ پس حراست آموزش و پرورش به دنبال امنیتی است که مورد تاکید و نظر اسلام باشد. امنیتی که نتیجه آن آسایش آرامش و شادمانی است.
حراست باید پناهگاه و محل امنی قابل اعتماد برای فرهنگیان عزیز باشد. ایجاد ناامنی بزرگترین ظلم در حق افراد بهویژه فرهنگیان است.
"حفظ کرامت، حرمت و شرافت انسان":
استراتژی دوم در حراست حفظ کرامت، حرمت و شرافت انسانهاست. حضرت علی (ع) اعتقاد داشت که انسان بدون کرامت و شرافت هیچ ارزشی ندارد و هدف اسلام همواره این بود که انسان را به کرامت و شرافت برساند لذا حفظ آبرو و حرمت و اعتبار فرهنگیان جزو اولویت حراست است.
اگر عزت و کرامت معلم حفظ نشود توان و تخصصش موثر نخواهد بود. رفتار تحقیرآمیز، هتک حرمت و تجسس در امور شخصی دیگران، بدگمانی و سوظن و زود قضاوت کردن نباید در حراستها باشد.
"آیندهپژوهی":
استرتژی بعدی که در حراست باید مدنظر قرار بگیرد بحث آیندهپژوهی و دانشبنیانی است. یعنی حراستها باید تمام فعالیتها و عملکردها را براساس علم، عقل و منطق و با رویکرد علمی انجام دهند.
به این نکته باید توجه کرد که همه کارهای حراست باید براساس "قدرت منطق" باشد نه "منطق قدرت"، حراست دانشبنیان یعنی برای جلوگیری از تخلفات به ریشهها و علتها بپردازد و نباید به دنبال معلولها باشد چراکه اگر به علتها توجه نکنیم معلولهای بسیاری در مقابل ما قرار میگیرد و به نوعی دائما تکرار میشود. پس علم آیندهپژوهی و رویکرد دانشبنیان یعنی پرهیز از واکنشهای عجولانه و غیرعلمی و رویکردهای سلیقهای و فاقد پژوهش.
"جذب حداکثری و دفع حداقلی":
استراتژی دیگری که در حراست باید مورد توجه قرار بگیرد و خیلی مهم است جذب حداکثری و دفع حداقلی است؛ یعنی تعامل سازنده و موثر و استفاده از خرد جمعی و مشارکتها و همفکری و بهرهگیری از افراد توانمند برای همدلی و همافزایی.
در حراست اصل باید بر اساس دستگیری و کمک باشد نه مچگیری، اجتناب از برخوردهای سلیقهای در امور حراست باید مدنظر قرار بگیرد. رعایت اصل احترام و تکریم ارباب رجوع، پرهیز از هرگونه اقدام تنشزا و التهابآفرین و قانونگرایی و اشاعه فرهنگ مسئولیتپذیری باید در حراست به عنوان الگو باشد و همچنین برای جذب حداکثری حسن خلق است و پایه و دوام مسلمانی با اخلاق است.
بنابراین؛ حراستها باید خوشاخلاق و بامحبت باشند. صبور و دارای سعه صدر بوده و از نگاههای خشک و متعصب پرهیز کنند.
علیرضا بخشنده رئیس حراست اداره کل آموزش و پرورش مازندران