حق بیمار بر رازداری و حفظ حریم خصوصی یکی از مهم‌ترین وظایف پزشکی است و هرگونه اطلاعاتی که پزشک از بیمار خود به دست می‌آورد یک راز محسوب می‌شود و پزشک موظف به حفظ آن است. افشای اسرار بیمار توسط پزشک در قانون جرم محسوب می‌شود ولی باید در نظر داشت که در این خصوص استثنائاتی هم وجود دارد. در مجله دلتا جرم افشای اسرار بیمار توسط پزشک، مجازات آن و البته استثنائاتی که در این مورد در نظر گرفته شده بررسی شده است.
در چه موارد افشای اسرار بیمار جرم نیست؟
در موارد زیر افشای بیماری از سوی پزشک جرم نیست
الزام قانونی و رضایت خود بیمار
یکی از ساده‌ترین مواردی که افشای راز بیمار توسط پزشک را بلامانع می‌کند، الزام‌های قانونی است. در این مورد دیگر پزشک دغدغه عواقب قانونی را ندارد زیرا عمل او نقض اخلاق پزشکی نیست. مورد دیگری که پزشک می‌تواند اسرار بیمار را فاش کند در صورتی است که بیمار آگاه باشد افشای اطلاعات به صلاح خود اوست و رضایت بدهد.
افشای اسرار کودکان و نوجوانان
حفظ اسرار در شرایط خانوادگی میان اعضای خانواده به خصوص پدر و مادر بسیار سخت است. به طور کلی، قانون دسترسی، به والدین یا سرپرست این اجازه را می‌دهد که به اطلاعات پزشکی کودک دسترسی داشته باشند. البته باید بدانیم که نوجوانان شامل تعهد به حفظ اسرار پزشکی می‌شوند و افراد بالای ۱۶ سال حق دارند بدون اجازه والدین به پزشک مراجعه کنند و پزشک موظف است که اسرار آنها را حفظ کند.
منافع عمومی
یکی از استثناهایی که در بحث افشای اسرار بیمار توسط پزشک وجود دارد این است که آیا افشای اطلاعات به نفع عموم مردم است یا خیر؟ گاهی پای مرگ و زندگی افراد زیادی به میان می‌آید. در چنین شرایطی پزشک باید از خود بیمار رضایت بگیرد مگر این که امکان آن وجود نداشته باشد یا بیمار از افشای آن امتناع کند، که در این صورت حفظ منافع عموم بر حفظ منافع بیمار پیشی می‌گیرد و پزشک می‌تواند اطلاعات را فاش کند.
پیشگیری از وقوع جرم و جلوگیری از سوء استفاده
طبق این بند پزشک موظف نیست که به صورت داوطلبانه جرم و جنایت را گزارش دهد، اما اگر مطمئن باشد در مورد بیمارش جرم فیزیکی، روانی یا جسمی رخ داده می‌تواند قانون عدم افشای اسرار را نقض کرده و به مسئولین مربوط گزارش دهد. توجه داشته باشید که افشای اطلاعات در مواردی جایز است که پزشک اعتقاد دارد که این کار به نفع بیمار است. این امر در مورد کودکانی که در معرض سوء استفاده های جنسی قرار گرفته اند بسیار شایع است.
افشای اطلاعات برای حسابرسی پزشکی
حسابرسی پزشکی به معنی پیگیری مراحل درمان و اقداماتی است که تا کنون انجام شده و همچنین اقداماتی که از این به بعد لازم است برای بیمار انجام شود. در مورد این قانون دو بحث مطرح است؛ یکی افشای اطلاعات بیمار به تیم حسابرسی کادر درمان است که این کار به نفع خود بیمار می‌باشد و افشای اطلاعات توسط پزشک بلامانع است. مورد دیگر افشای اطلاعات به موسسات دیگر مثل شرکت بیمه است که برای این کار حتما نیاز به رضایت بیمار است.
بیماری های واگیردار
اگرچه حفظ اسرار بیمار امری بسیار ضروری است، اما در موارد خاص مثل زمانی که بیمار مبتلا به امراض واگیردار مثل وبا، تیفوس، آبله و… است انتقال اطلاعات توسط پزشک امری ضروری است. مثلا زمانی که بیمار مبتلا به ایدز است پزشک باید بیمار را متقاعد کند که به شریک جنسی‌اش بگوید، زیرا شریک او در حالت عادی قرار ندارد و امکان انتقال بیماری به او زیاد است. اما اگر بیمار مجاب نشد پزشک مجاز است به افشای اطلاعات اقدام کند بدون اینکه عواقب قانونی برای او به همراه داشته باشد.
تعقیب کیفری پزشکان متخلف
