آوای خزر - آزاده بابانژاد: نام شمشاد هیرکانی را حتماً شنیده‌اید، این درختچه در سراسر مازندران پراکنش دارد اما چند سالی است که بر پیکره‌ی اساطیری و زیبای آن، آفت نشسته و دیر نیست که چیزی از شمشادستان‌های مازندران باقی نماند.
سایه سنگین بیماری سوختگی شمشادها یا قارچ بلایت بر شمشادستان‌های شمال سنگینی می‌کند، گفته می‌شود که 72 هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی گیلان، مازندران و گلستان رویشگاه شمشاد است که نیمی از آنها از بین رفته‌اند.
هنوز مشخص نشده که به‌واقع عامل از بین رفتن شمشادستان‌ها چیست، آنچه دور از ذهن نیست و بسیاری از محققان و تحلیلگران زیست‌شناسی به آن رسیده‌اند؛ باید یک بیوتروریسم باشد که همواره از آن غافل بوده‌ایم و چند سالی است که با تاکیدات رهبری، اندکی به آن توجه شده است اما واقعیت این است که دیر جنبیدیم و حتی با هزینه‌های درشت هم نمی‌توانیم کار خاصی انجام دهیم، برخی‌ها اما سخن از بازیابی شمشادها می‌گویند و از اینرو پروژه احیا و تکثیر پیش آمد، شاید باید خوشبین بود که این اقدام هر چند بسیار زمان می‌خواهد اما بارقه امیدی باشد.
آفتی که از آن صحبت می‌شود نوعی قارچ است که حتی می‌تواند سال‌های سال در خاک زنده بماند، همین موضوع یکی از دلایلی است که بیوتروریسم بودن موضوع را بیشتر مطرح کرده است. اکنون برخی از محققان در لابراتوارهای تحقیقاتی خود به دنبال عاملی برای مبارزه بیولوژیک با این آفت سمج هستند.
بیماری‌هایی که نفس شمشادها را گرفته، به طور مشخص از سال 89 آغاز شده است و در این یک دهه حجم حملات به شمشادستان‌ها تا حدی بوده که نیمی از آنها را از بین برده است و با این وضعیت، یک‌دهه آینده باید انقراض یکی از مهمترین نماد تنوع زیستی در شمال کشور را به سوگ بنشینیم.
سوال این است که چرا شمشادهای همیشه سبز جنگل‌های شمال باید به این وضعیت دچار شوند؟ اینهمه گونه‌های متنوع گیاهی در شمال داریم و چرا شمشاد؟
عباسعلی نوبخت معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در مصاحبه چند ماه قبل خود گفته بود که شمشادها گیاهان پُرفایده‌ای هستند، تحقیقات و مشاهدات علمی ثابت کرده است که نوعی ماده ضد سرطان پستان، ایدز و تومورهای مختلف از شمشادها استخراج می‌شود، احتمال اینکه بیوتروریسم برای از بین بردن شمشادها در سراسر جهان ورود پیدا کرده باشد دور از انتظار نیست و حتی برخی‌ها نیز نظر قطعی داده‌اند.
در مازندران، آنچه می‌بینیم این است که آفت شب‌پره و بلایت به شمشادستان‌های این استان از رویان تا گلوگاه، و پارک سی‌سنگان و سوادکوه و نور آسیب رسانده است و احیای آنها کاری بس نفسگیر و زمان‌بر است.
در سراسر مازندران حدود 15 هزار هکتار شمشادستان وجود دارد و از این تعداد 7 هزار و 500 هکتار در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری ساری و بقیه در حوزه نوشهر است.
حسن بشیری رئیس اداره حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران – ساری به آوای خزر می‌گوید: از سال 93 بیماری «بلایت» که یک آفت برای شمشاد محسوب می‌شود به دل شمشادستان‌های استان افتاد و البته در گیلان و گلستان نیز خسارات زیادی را به بار آورد.
او می‌گوید: هنوز این بیماری از بین نرفته و کنترل نشده بود که در سال 95 آفت شب‌پره به جان شمشادهای شمال افتاد و در حال خشک‌کردن این درختچه‌هاست. به طوری که تنها 3 هزار و 500 هکتار از شمشادستان‌های حوزه ساری خشک شده و همین وضعیت در غرب مازندران و دو استان دیگر حاکم است.
از آقای بشیری پرسیدم که آیا می‌توان کاری کرد؟ پاسخ داد: رشد بذر در شمشادها خیلی کند است، سعی می‌کنیم در کنار آن از قلمه استفاده کنیم تا زودتر به نتیجه برسیم.
اما نقش پدافند غیرعامل در این قضیه چیست؟ این سازمان در سال 82 و با توجه به کارکردی که می‌تواند در جنگ سایبری، اقتصادی، جنگ نرم، بیوتروریسم و مدیریت بحران داشته باشد به فرمان مقام معظم رهبری تشکیل شد، علیرغم اهمیت فراوانی که پدافند غیرعامل دارد اما تنها یک درصد بودجه دستگاه‌ها به آن اختصاص داده می‌شوند. اما آیا اتفاقی که در شمشادستان‌های جنگل‌های هیرکانی بلای جان منابع طبیعی اصیل شده‌اند؛ با این اعتبارات که حتی برخی از دستگاه‌ها اعتنایی به اختصاص آن ندارند، می‌شود کاری انجام داد؟
42 هزار هکتار از 72 هزار هکتار شمشادستان‌های هیرکانی طی 9 سال از بین رفته‌اند. آنقدر در این سالها بر طبل دفاع نظامی و اقتصادی کوبیدیم که دفاع بیولوژیک از یادها رفت و یا مسئولان آگاه! جامعه را نسبت به خطرات این حمله آگاه نکردند، گاهی سکوت اختیار کردن در قبال برخی مسائل به مصلحت نیست و باید با صدای بلند تاثیرات و خطرات این مسائل را فریاد زد، گاهی باید در جامعه "ترسی شفاف" ایجاد کرد، بیوتروریسم یعنی مرگ تدریجی انسان، و آحاد مردم باید این موضوع را بدانند.
آیا تاکنون تحقیقاتی درباره اینکه آفت باقی‌مانده در لاشه برگ‌ها و خاک بر انسان نیز تاثیرگذار است یا خیر انجام شده است؟ چه کسی سلامت و امنیت جانی گردشگران را در جنگل‌های هیرکانی نسبت به این موضوع که آثار برجای مانده از آفت شب‌پره و بلایت در خاک، بر انسان تاثیری ندارد را تضمین می‌کند؟ آیا باید بنشینیم تا روزی برسد که بگویند: گشت و گذار در جنگل‌های هیرکانی ممنوع است؟!
آیا ساکنان شمال باید در آماده‌باش جنگ بیولوژیک باشند؟! پدافند غیرعامل زیستی باید چه کند؟ نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و نقش حکومت چیست؟
آیا مرگ شمشادهای زیبا مرگ تدریجی و زیستی در جامعه انسانی را نیز رقم خواهد زد؟ کاش می‌شد حکومت، این موضوع را شفاف‌سازی کند.....
اخبار مازندران
انتهای پیام/ 1354
