به گزارش آوای خزر، مجمع‌گذاری در کنار سنت‌های مختلفی که در شهرها و روستاهای مازندران برگزار می‌شود، آداب خاصی دارد، این رسم در شرق مازندران و در روستای کوهستان بهشهر از اهمیت بالایی برخوردار است و سابقه دیرینه‌ای دارد.
یکی از خادمان عزاداری امام حسین(ع) در روستای کوهستان به نام عبدالمهدی کوهستانی نوه پسری مرحوم آیت‌الله کوهستانی(آقاجان) در این زمینه با آوای خزر به گفتگو نشسته است که مطالب او را در ادامه می‌خوانید:
حاج آقا کوهستانی با بیان اینکه مراسم عزدارای و مجمع‌گذاری در تکیه کوهستان قدمتی 300 ساله دارد، می‌گوید: تا قبل از حضور مرحوم آیت‌الله کوهستانی از نجف اشرف، این تکیه زیر نظر آقای ملا محمدباقر داوری و فرزندان ایشان اداره می‌شد و از سال 1319 شمسی تا کنون در اختیار بیت کوهستانی است.
عبدالمهدی کوهستانی می‌افزاید: از شب اول محرم و در ساعت خاصی شیپور تکیه به صدا درمی‌آید و هر کسی در حد توان مجمع غذا را آماده و به مسجد می‌آورد، سپس با آداب خاصی سفره چیده می‌شود؛ ابتدا مجمع اول دوم و سوم روی زمین قرار داده می‌شود و سایر مجمع‌ها از دست چپ آغاز و از دست راست تمام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه «آفتابه لگن» قدیمی که برای شستن دست پس از غذا است؛ از سمت چپ سفره تا سمت راست گردانده می‌شود، خوردن غذا نیز آدابی دارد و تا سفره‌چین بسم‌الله نگوید کسی دست به غذا نمی‌برد، اولین مجمع نیز آخرین مجمعی است که از روی سفره برداشته می‌شود.
نوه مرحوم آیت‌الله کوهستانی می‌گوید: بعد از شام نیز از عزاداران با چای و خرما پذیرایی می‌شود، هنوز چای با سماور ذغالی و با قوری چینی آماده می‌شود، زائر یا سینه‌زن هر چقدر چای طلب کند به او می‌دهند.
این خادم امام حسین(ع) با بیان اینکه مراسم سینه‌زنی پیش از آمدن برق به روستا در حیاط تکیه بصورت دایره و دور کمر گرفتن برگزار می‌شد، اظهار داشت: برای ایجاد روشنایی به این صورت بوده است که عده خاصی لباس‌های کهنه را خوب میشستند و آنها را به وسیله «ماشه» به نفت آغشته و در آتش‌دان مسی شعله‌ور می‌کردند، این آتش‌دادن 320 سال قدمت دارد که «سکینه بنت جمشید» آن را وقف تکیه کرده است.
یادگار آیت‌الله کوهستانی می‌گوید: از دهه 30 هم با آمدن برق و هم باتوجه به اینکه محرم و صفر را بعضاً در فصول گرم سال داشتیم و برخی در هنگام سینه‌زنی از فرط گرما پیراهن از تن بیرون می‌کردند، لذا مراسم در داخل تکیه برگزار می‌شد.
حاج آقا کوهستانی با اشاره به مراسم علم‌گردانی به عنوان یکی از سنت‌های باسابقه در کوهستان می‌گوید: در صبح هفتم با مرثیه‌خوانی خاصی علم‌بندی توسط افرادی خاصی انجام می‌شود و با شربت آب عسل با آداب خاص از افراد پذیرایی می‌شود، علم در چهار منزل می‌رود که آخرین منزل، منزل آقاجان کوهستانی است و در همین چهار منزل نیز ذکر مصیبت می‌شود.
وی درباره پذیرایی از عزاداران حسینی در روزهای تاسوعا و عاشورا و دیگر مناسبت‌های عزا در محرم و صفر اظهار می‌دارد: در عاشورا حدود 2 هزار غذا طبخ و از عزاداران پذیرایی می‌شود؛ به یاد شهدا و اسرای دشت کربلا که غذای مختصری در اختیار داشتند؛ روز عاشورا با آش ترش و در روز تاسوعا نیز با عدس پلو از عزاداران پذیرایی می‌شود و حتی «آش»ی که در عاشورا طبخ می‌شود؛ برای تبرک به تهران می‌رود.
نوه مرحوم آیت‌الله کوهستانی می‌گوید: مردم نیز با آورن حبوبات محلی سهمی در پذیرایی تاسوعا و عاشورا دارند اما عمده خرج‌ها از موقوفات است که بعضاً بیش از 200 تا 250 سال قدمت آنها است، در روز هفتم که علم از تکیه بیرون می‌رود، گاو و 50 گوسفند قربانی می‌کنند و برای سایر مراسمات محرم و صفر با گوشت قربانی از عزاداران پذیرایی می‌شود.
وی می‌افزاید: در شب یازدهم، و شب و روز اربعین در حد 3 هزار، در 27 و 28 محرم نیز هر کدام به حدود 3 هزار نفر از عزاداران حسینی شام‌دهی می‌شود.
حاج آقا کوهستانی درباره چیدمان سینی‌های غذا بر روی سفره می‌گوید: سینی‌هایی که در وسط مسجد قرار داده می‌شود، بعضاً نذورات و ناشناخته است و مجمع‌های کنار تکیه نیز سابقه 60 تا 70 ساله دارند، جایگاه نشستن افراد نیز فرق دارد.
وی درباره حرمت‌داری از جایگاهی که مرحوم آیت‌الله کوهستانی بر آن مینشست، اظهار می‌دارد: از مرحوم محمدباقر داوری نقل است که در 150 سال قبل، درویشی ناشناخته که جایگاه آقاجان در مسجد را نمی‌دانست بر جای او نشست و همه زیر گریه زدند، لذا با خواهش او را از آنجا بلند کردند و از آن زمان، منبر را جای نشستن آقا قرار دادند.
نوه آیت‌الله کوهستانی درباره افرادی که از میهمانان پذیرایی می‌کنند می‌گوید: این افراد حدود 40 نفر هستند و همه آموزش‌دیده و هماهنگ هستند و با عدد کار می‌کنند؛ به جای پارچ و لیوان، می‌گویند دو در دو یعنی دو متر در دو متر پارچ و لیوان بگذارید، به جای ماست و سالاد می‌گویند 2 و نیم در 2 و نیم متر!
نوه آیت‌الله کوهستانی درباره افرادی که از میهمانان پذیرایی می‌کنند می‌گوید: این افراد حدود 40 نفر هستند و همه آموزش‌دیده و هماهنگ هستند و با عدد کار می‌کنند؛ به جای پارچ و لیوان، می‌گویند دو در دو یعنی دو متر در دو متر پارچ و لیوان بگذارید، به جای ماست و سالاد می‌گویند 2 و نیم در 2 و نیم متر!
وی در پایان بیان داشت: عَلم‌دار و دعاخوان و مرثیه‌خوان و فردی که چای می‌ریزد همه افراد خاص و شناخته‌شده و مؤمن هستند و تمام رسم و رسومات را به شیوه آیینی و قدیمی انجام می‌دهند.
مصاحبه و عکس‌ها از سعید منصوری
تنظیم و نگارش از آزاده بابانژاد
انتهای پیام/ 1354
